Då angsten heldt på å ta kvelartak, vurderte Gunstein Draugedalen å gje seg som songar

Draugedalen er invitert på eit «gudemøde» i Lillesand.

– Eg trudde det hadde med Gud å gjere, men det var det slett ikkje, seier han og ler.

Rundt 350 menn er samla til ein kveld med reker, vin og underhaldning.

Draugedalen har fått i oppdrag å synge eit par songar for å avrunde kvelden.

Etterpå bøyer ein mann seg over bordet og seier: «Draugedalen, nå følte jeg at du tok meg inn i en dimensjon som jeg ikke visste eksisterte.»

På Vestlands-turné

Det er om lag ti år sidan dette skjedde, men den 76 år gamle songaren løftar det fram som eitt av fleire høgdepunkt frå ei lang sangkarriere.

Draugedalen er på vestlandsturné då Dagen møter han. I naborommet på Fossehuset i Strandebarm syng Strandebarm songlag songar han har sett melodi til og som skal framførast på konserten ein time seinare.

Draugedalen er eit kjend namn for mange, men etter over 60 år som songar, er det framleis mange som ikkje veit kven han er.

Då han i 2003 gav ut ein CD med tekstar av diktaren Knut Hamsun, deltok han på eit arrangement med mange andre kjende songarar og musikararar. I presentasjonen av han vart det sagt: «Gunstein Draugedalen har selt 250.000 plater, men det er ingen som veit kven han er».

Angra aldri på valet

Den «tidlegare pensjonisten», som han somme tider kallar seg, har 40 plateutgjevingar bak seg. Han er mellom anna kjend for sin vakre baryton og songar som «Doggdråpen» og «Tett ved sida mi går Jesus». I 1964 debuterte han med EP-en «Jeg følger min Frelser».

Tidlegare operasjef Bjørn Simensen sa for mange år sidan at «Draugedalen er den største klassiske sangeren Norge aldri fikk.» Sjølv har han aldri angra på at han valde å satse på formidling av kristen sang og musikk.

– Opera har eg eigentleg aldri interessert meg for. Det som har gjort at det har vore lett å halde seg unna, er at eg fekk eit kall til å forkynne då eg var rundt 15 år gamal, fortel han.

Angst og depresjon

Først trudde Draugedalen at han skulle bli ein vanleg forkynnar. Han gjekk på bibelskule og arbeidde nokre få år som pastor, men det var alltid songen - og ikkje talen - folk kommenterte i etterkant.

Då han var 13, braut det ut vekking i heimbygda Kviteseid. Han var ein av dei som gav seg over til Gud den gongen, og frå første stund vart det viktig at andre måtte få del i trua.

Eit par år seinare opplevde han at ein pastor forgreip seg på han. Det gjorde noko med tilliten til folk. Hendinga sette seg fast i kroppen og har mellom anna bidratt til at han har strevd med både angst og depresjon.

I godt vaksen alder opna han seg opp for ein psykiatar. Då han var ferdig, kom det frå den andre: «Når man ser deg på plattformen, så skulle man ikke tro du hadde sånne problemer».

– Det fekk meg til å tenkje. Når ikkje du ser det på meg, kven ser det då?»

Det skulle gå mange år før hendinga vart til eit dikt og seinare til songen: «Du ser det ikkje på meg».

Du ser ikkje på meg at eg er redd

eg gøymer meg bak det eg kan.

Eg syner bare at eg er kledd

i dei finaste kleda eg fann.

Draugedalen fortel at han har fått mange tilbakemeldingar på songen og omtaler den som nesten «ubarmhjertig og utleverande».

– Men når ein vågar å synge den, og folk kjenner seg att i bodskapen, då er det meningsfullt for meg.

Våga ikkje gå opp midtgangen

– Du har slite ein del med angst, korleis kan det arte seg?

– Ja, angsten har plaga meg fælt og har nesten gjort meg folkesky somme tider. Ei tid orka eg ikkje møte publikum som venta på meg. Eg måtte gå bakvegen, fordi eg ikkje våga gå opp midtgangen. Det var einaste måten å overleve på.

Angsten er framleis ikkje heilt borte, men plagar han ikkje på same måte lenger.

– Men det er mange sosiale settingar eg ikkje er glad i, og det avgrensar meg. Eg er ikkje akkurat ei løve på byen, seier han og ler.

Åra som songar har vore ei forunderleg reise, ifølge Draugedalen.

– Det har vore høgt og lavt og hit og dit. Det har vore ein del motgang og til dels suksess, og det har vore ein del ting som ikkje har fungert. Det var nok ting eg ikkje hadde sett for meg som kom inn og bremsa og som stoppa meg heilt for ei tid.

Miste stemma

Han vart skilt frå kona, og ein periode mista han stemma. Då kjøpte han eit gravferdsbyrå, som han dreiv i 15 år. Dei som kjøpte tenestene hans, hadde likevel ei forventning om at han skulle synge i gravferdene.

– Korleis syng ein når ein har mista stemma?

– Eg var ikkje heilt utan stemme, men eg hadde ikkje lenger den klangen som eg var van med. Stemma høyrdest litt ruskete ut, litt sånn Louis Armstrong. Eg var nok meir opptatt av det sjølv enn dei som høyrde på. Det var ubehageleg, men stemma kom seg etter kvart når eg hadde andre ting å vere opptatt av, fortel han.

I alle desse åra har han halde fast ved trua, eller det vil seie: trua har halde fast ved han.

– Trua mi har liksom vore i eit eige rom, kapsla inne på eit vis. Der er det ikkje adgang for uvedkomande. Uansett korleis eg har hatt det, så har trua på Gud vore uberørt og har aldri vore utsett for harde angrep. Kanskje har eg vore heldig.

Songaren kjenner seg att i mora. Ho var ikkje den som snakka så høgt om trua, men den varte livet ut. Ho døydde då ho var 97. Han fekk vere saman med henne det siste «vegstykket».

– Då eg spurde henne kva ho tenkte, fortalde ho at ho tenkte på «det vesle stykket ho hadde att».

– Er du redd då? ville eg vite. Svaret eg fekk, var trusstyrkande: «Nei, for det eg har trudd på, held no.»

– Ho hadde ein veldig ro, og det var ingen kamp å spore. Ho var overgitt i Herrens hender, slår Draugedalen fast.

– Det blir rart å døy

– Kva med deg, er du redd for å døy?

– Nei. Det blir rart å døy, men det er sånn det skal vere. Når mi tid er forbi, er eg klar.

I eitt av dikta sine skrive Draugedalen om oppveksten i eit kristent miljø med «tungetale, nådegåver, patos og formidlingskraft».

«Jeg savner å høre en forkynner som berører meg på hjertedypet,» skriv han.

– Kva må til for å berøre deg på djupet?

– Eg tenkjer på opplevingar eg har hatt med ein del forkynnarar gjennom åra og som eg fekk samarbeide med. Det dei forkynte vart meir enn dei sa, jamfør Jesus tale om at «mine ord er ånd og liv». I dag vert det mest ord. Eg kan nikke og bukke og vere samd i det som blir sagt, men det løftar meg ikkje noko. Det intellektuelle har tatt over og vekkinga er borte, konstaterer han.

Kveldssalme

– Kan du nemne ein song som har fått stor betydning for deg i løpet av karrieren?

– Det er vanskeleg, men om eg skulle blinke ut ein, må det vere kveldssalme av Åse Marie Nesse.

Draugedalen fortel at han har bestilt songen til si eiga gravferd.

Litt seinare syng han songen på konserten på Fossehuset. Der fortel han om korleis melodien vart til. «Eg sat i Olavskyrkja på Modum då eg laga tonen. Den er vel farga av miljø, angst, depresjonar, psykiatri, valium, piller og heile greia,» seier han.

Og natta ror sin lette båt så varleg inn mot land,

men stiller ikkje all den gråt som løyner seg bak flimmers lys,

og varmar ikkje den som frys med overflod i hand.

Ver du oss nær når dagen døyr, vi bed deg, Herre høyr!

Ei stjerne skin på himmelkvelv og speglar seg i hav.

Men sjå, mitt hjarta er ei elv, ei å som vill og einsam flyt,

alt medan djupe straumar bryt og aldri stilnar av.

Ver du oss nær når dagen døyr, vi bed deg, Herre, høyr!

Og månebogen er ei bru for ævelangt og draum.

Men tanken slit med tvil og tru og bed om teikn, bed om svar,

eit barn på leiting etter Far, som dua over flaum.

Ver du oss nær dår dagen døyr, vi bed deg, Herre, høyr!

Då pandemien braut ut i 2020, vart det slutt på å reise rundt og halde konsertar. Dei to siste åra har kreativiteten fått blomstre på andre måter. I løpet av hausten kjem Draugedalen ut med diktboka «Frå mi venstre hand», og i oktober skal det avdukast ein byste han har har laga av Ingulf Diesen, tidlegare rektor ved Ansgarskulen.

– Korleis kan det ha seg at du har blitt så god til å lage skulpturar på så kort tid?

– Det er ikkje noko eg har lært, eg har berre tatt det. Det ligg i meg, eg kan ikkje forklare det på ein annan måte. Når eg får ein leirklump og byrjar å forme hodet, så blir det eit uttrykk. Iblant må eg streve litt, men det er veldig spanande, fortel han.

«Gudemøtet»

Attende til «gudemøtet» i Lillesand. Draugedalen fortel at han var nysgjerrig på kven han hadde snakka med der ved bordet i Lillesand.

– Det viste seg at han var ein godt utdanna mann på min alder. Og tenk, eg kunne gjere han merksam på ein dimensjon som var ukjend for han. I slike stunder aukar motet og lysten til å halde fram, seier han.