Få prega misjonen meir enn bondeguten Lars. Nå får han eige bibliotek på høgskule

Lars Dahle var pionermisjonær på Madagaskar og leia Det Norske Misjonsselskap frå 1889 til 1920.

I kristen-Noreg er han eit kjent namn.

Han gav misjonskvinner stemmerett før dei kunne stemme i stortingsval og sørgja for høgare utdanning til misjonærar.

No har misjonshøvdingens boksamling fått sitt eige bibliotek på VID vitskapelege høgskole i Stavanger.

Men dette er stengt for folk flest.

Heller ikkje VID-studentar har tilgang til rommet, men hovudbibliotekar Nina Sundnes Drønen og arkivleiar Kristin Fjelde Tjelle opnar dørene for Dagen.

Reise tilbake i tid

Biblioteket er det nyaste rommet i VID vitskapelege høgskule i Stavanger.

Likevel er det som å reise tilbake til tid når ein kjem inn.

Dahle-biblioteket har møblar og interiør som reflekterer tida då Dahle levde, inkludert Dahle sin eigen skrivemaskin. På veggane er det eit portrett av Lars Dahle, spesialtapet, og plassbygde bokhyller i tre.

– Folk synest det er godt og fint å komme inn her i stilla med gamle møblar og dempa lys. Nokre er også nysgjerrige på mannen bak, fortel Drønen.

Pioner

Vi byrjar med mannen bak.

I dag kjenner mange oldebarnet hans betre, apologeten og tidlegare Gimlekollen-rektor, no professor ved NLA Høgskolen, Lars Dahle.

Lars Dahle d.y. blei fødd i 1961, 36 år etter at Dahle den eldre døydde.

Likevel kjenner han godt til oldefarens arv.

Han har bidratt med eit kapittel om oldefaren i boka «Kristne strategar», om 30 kristne profilar som har påverka norsk politikk, kultur og samfunn på 1800- og 1900-talet.

Dahle fortel at oldefaren var pådrivar for at misjonærar skulle lære seg språket og kulturen i landet dei verka i.

Han publiserte ei bok om gassisk kulturliv og språk, skreiv gassiske lærebøker, starta presteutdanning og omsette Bibelen.

Som misjonær på Madagaskar starta han arbeidet for ei meir demokratisk styringsform i NMS.

Dahle deltok også aktivt i det offentlege ordskiftet.

Mellom anna forsvarte han misjon i debatt med forfattar Alexander Kielland.

Få nye grep, stor vekst

Det var få nye strategiske grep under Dahle si leiing. Hans nei til å starte misjon i Kina førte til at Norsk Luthersk Misjonssamband blei danna i 1891.

Likevel opplevde NMS stor vekst på denne tida.

– Han var ein sterk, men demokratisk leiar, seier Dahle d.y.

– I kva grad Dahle inspirert deg som teolog, apologet og samfunnsdebattant?

– I sin sjølvbiografi skriv oldefar at Paulus sitt møte med Athen inspirerte han til å dykke ned i gassisk kultur og språk. Det har også inspirert meg til å forstå vår eiga kulturelle samtid. Derfor skreiv eg doktoravhandling om apologetikk ut frå den teksten i Apostelgjerningane, fortel Dahle d.y.

5.500 bind

Då Lars Dahle d.e. døydde for snart hundre år sidan arva Misjonshøgskulen boksamlinga hans.

I mange år var samlinga plassert i eit trygt, men bortgøymd rom. Då den nye campusen til VID Stavanger blei bygd kom ideen om å hente Dahle si boksamling fram i lyset.

6. juni 2024 markerte VID-tilsette opninga av Dahles bibliotek.

I bokhyllene skjuler det seg 5.500 bind.

Blant desse finn ein mellom anna klassiske verk, bøker om språkvitskap, systematisk teologi, bibelvitskap og kyrkje- og misjonshistorie, ifølgje arkivleiar Kristin Fjelde Tjelle.

Den eldste boka i samlinga er frå 1531.

Dei to bibliotekarane meiner boksamlinga seier mykje om bondeguten som blei misjonshøvding.

– Han hadde heile livet appetitt på ny kunnskap, med stor interesse for verda, Gud og skaparverket. Han kunne fått jobb ved eit anerkjent universitet, men var tru mot kallet og via livet sitt til NMS og Misjonshøgskulen, seier Sundnes Drønen.

«Skammens og ufrihetens historie»

Dahle plasserte seg sjølv på den teologisk konservative fløya.

Mykje har skjedd på skulen sidan han testamenterte boksamlinga si til misjonshøgskulen.

Misjonshøgskulen er blitt til VID. Norsketiopiske teologistudentar har klaga på det dei meiner er eit tvitydig bibelsyn i undervisninga.

Noverande rektor Bård Mæland har uttalt at skulen støttar Pride, samtidig som han i same andedrag anerkjente «skammens og ufrihetens historie som VID er innvevd i».

– Kva trur du Dahle sagt om høgskulen som husar samlinga hans i dag?

– At skulen framleis eksisterer viser at ein har sett kva som må til for å bety noko i den tida og kulturen ein lever i. Det trur eg han hadde vore nøgd med. Han hadde nok meint at høgskulen må sjå framover og samstundes halde fast på det som er kjernen i verksemda, seier Sundnes Drønen.