Alle nakne bryst er ikkje blotting. Men ein ministers offentlege nakne bryst er ei ytring

Vårt Lands kommentator Sigrid Rege Gårdsvoll tek eit omfangsrikt, men halvhjarta oppgjer med både underteikna og faktisk også kulturminister Lubna Jaffery i ein nyleg kommentar i eiga avis.

Himla med auga

Ho verkar sjokkert, og kan «knappast tru sine eigne auge» fordi eg ikkje nøyer meg med «å himla med auga» over kulturministerens lettkledd-stunt på Oslo pride.

Når pride er prioritet, er topplaus minister «helt fint»

Å himla med auga får vera andre sin jobb. Det som derimot er av interesse i denne saka, er dei underliggjande premissane og ideane.

Eg undrar nemleg faktisk over kva Gårdsvoll eigentleg meiner. Også ho startar nemleg med ein kritisk karakteristikk av kulturministerens framferd.

Vulgært

Kommentatoren oppsummerer ministerens avkledde framferd på offentleg stad slik: «Vulgært? Ja, det får ein vel seie. Passande i forsamlinga ho var i? Heilt sikkert.»

Vi er dermed heilt på linje i vurderinga av at dette er vulgært.

For meg ser likevel dette berre ut som overflatisk moralisering utan nokre naturlege oppfølgingsspørsmål.

Til dømes: Kvifor blir vi som samfunn heile vegen påprakka ein kultur som reknar det vulgære som passande? Kvifor må vi ta særskilde omsyn slik at nettopp denne kulturens idear og verdiar skal sikrast innpass på nær sagt alle samfunnsarenaer?

Det vulgære treng ikkje offentleg støtte av alle slag. Slikt har til alle tider funne vegen inn i eit kvart samfunn og treng ikkje drahjelp frå ministrar. Det er derimot danninga vår som treng røkting. Det er mitt synspunkt.

Skeive nyansar

Dessutan, i ei tid der vi prøver å tenkja litt nyansert om alle grupper: det kan vel tenkjast at det også finst skeive som set pris på at våre fremste leiarar held på kleda? Også i skeive miljø må det finnast folk som ønskjer ministrar som prioriterer profesjonalitet framfor gruppelojalitet? Resonnementet til Gårdsvoll verkar lite ope for slike nyansar.

Å byggja respekt for leiarskap, også i den oppveksande generasjon, handlar mellom anna om å våga å vera vaksen. Eg vel å tenkja at det også er mange skeive som ikkje synest kulturministerens framferd var passande, verken på Pride eller elles.

Moralisering

Det grunnleggjande og strukturerande paradokset i kommentaren til Gårdsvoll, kjem likevel klarast til uttrykk i forsikringa: «La det vere klart: Eg tykkjer statsrådar bør halde kleda på. Også på Pride.»

Dette er også ein sterk, for så vidt også interessant moralsk dom. Men det munnar dessverre ut i matt moralisering. Resten av teksten brukar Gårdsvoll på å utydeleggjera sitt eige synspunkt.

Samla sett tyder resonnementet på at ho likevel meiner ministrar nettopp bør få ta av seg kleda, viss dei vil.

Slikt må ein få lov å meina. Men det hadde stått seg betre utan ein innleiande merknad om at ein samstundes meiner at ministrar «bør» halda seg påkledde ute i det offentlege.

Gårdsvoll burde også kunna klara seg utan ein innlagt konspirasjonsteori om at eg skulle meina noko om Jafferys kroppsfasong. Det er så underleg at eg let vera å svara.

Jerngrep

I kommentaren min gjer eg greie for det eg meiner er eit underliggjande paradoks ved det jerngrepet som pride har på samfunnet.

Det er ikkje berre Jafferys nylege stunt som får pride-prosjektet til å handla om å viska ut grenser. Eg leikar i kommentaren min med samanfallet mellom ei straffbar handling og ein kulturminister sitt pride-stunt. Ikkje fordi eg meiner der er den same handlinga, moralsk vurdert. Det trur eg var nokså lett å oppfatta.

Alle nakne bryst er som kjent ikkje blotting. Men kvifor skal politiske leiarar vera med på å viska ut grensene? Når ein minister blottar brysta (og, ja, eg er klar over at ordet «blotta» har ei dobbel tyding), er det likevel ei ytring. Problemet med slike ytringar er at dei gir svært stort rom for tolking. Av politikarar brukar vi elles å ønska oss klar tale.

Forvirring

Det synest heilt ærleg som litt overdriven omsorg for våre øvste maktpersonars ve og vel når Vårt Lands kommentator blir så oppskjørta over at eg samanstiller eit lovbrot med kulturministerens statsminister-hylla opptrinn.

Poenget står seg godt: Eit samfunn blir ikkje friare, men faktisk forvirra av at ein minister blir hylla for ei handling som, gitt andre omstende og i ytste konsekvens, er straffbar.

Denne forvirringa gir også teksten til Rege Gårdsvoll eit interessant døme på. Ho har tydeleg behov for å markera at ho meiner «statsrådar bør halde kleda på»? Men synspunktet heng ikkje saman med resten av resonnementet.

Slik det heller ikkje heng saman at ho i denne saka ikkje vil gå nærare inn på «lovens ånd», når det gjeld straffelova sine paragrafar om sømeleg framferd og blotting. Og grunnane for at ein i det heile fekk på plass eit slikt lovverk.

Dei grunnane er vel at det er ubehageleg å bli pådytta andres nakenheit i det offentlege rom? Kvifor kulturministeren vil fremja ideen om at alle kvinner, uansett stand og stilling, er eit latent sexobjekt, med paljettar på plass under plagga, er vanskeleg å fatta.

Er ikkje slike idear snarare uttrykk for ein ukultur som vi vil kvitta oss med?

Lågt bluss og låge forventingar

Vårt Land-kommentatorens maktkritiske bluss synest i alle fall å vera skrudd ned på eit minimum i det ho parkerer eigne primærstandpunkt for å forsvara statsrådars særrett til å bryta med heilt normal, sømeleg framferd.

Dersom dei skal vera våre «primus inter pares», altså dei fremste mellom likemenn, bør dei mellom anna vera påkledde på offentlege flater. Det meiner både eg og Sigrid Rege Gårdsvoll. Skilnaden er at eg er villig til å argumentera for dette synspunktet, og stilla ministeren til ansvar.

Eit samfunn som møter politikarars grenseoverskridande åtferd med eit skuldertrekk og litt himling med auga i staden for maktkritikk, er eit samfunn med altfor låge forventningar til sine fremste tillitsvalde.