Barnetrygd for alle

Barnetrygda er ein av våre eldste universelle trygdeordningar. Den kom på plass like etter 2. verdskrig tok slutt, og blei innført av Einar Gerhardsens andre regjering.

Vi kan lett førestille oss kor viktig dette var for familiane i denne etterkrigstida. Landet skulle gjenreisast, det var heilt sikkert tøffe prioriteringar. Då satsa dei altså på barnetrygd for alle.

Ungdom og psykisk vanhelse

Det var med å utvikle velferdsstaten slik vår generasjon kjenner den. Sterke fellesskap, støtta opp av universelle velferdsordningar som gjeld for alle.

Ein skulle sleppe å stå med lua i handa og be om hjelp. Ein såg kor viktig det var å styrke barnefamiliane sin økonomi. Det var slutt på at hjelp berre skulle gå til dei «verdig trengande». Det var dei universelle ordningane som gjaldt.

Eg er av gartnarslekt og ser for meg ein vid tulipanbukett. Tulipanen med litt slapp stilk, set vi alltid i midten. Då blir den stødd opp og blir like rett, ven og vakker som alle dei andre.

Slik er det også med dei universelle ordningane. Støttar ein heile flokken, betyr det mest også for dei som treng det mest. Men det aller finaste er at ingen må be om å få, alle får på lik linje.

Vi veit at barnetrygda kan bidra til å løfte barnefamiliar ut av fattigdom. Det var sikkert det dei såg i atterreisingstida. Kampen for velferdsstaten og mot klasseforskjellar, la grunnlaget.

I dag opplever vi ei dyrtid, med auka kostnader. Mange familiar kjenner det på kroppen. Vi høyrer om familiar som må velje mellom å bruke pengar på mat eller straum, og at det ikkje er uvanleg å måtte hoppe over eit måltid.

Poenget er at dette ikkje berre er noko dei «fattige» opplever, det er fleire og fleire som kjenner på det. På denne bakgrunn er det blomstra opp ein debatt om at vi bør skattleggje eller inntektsjustere barnetrygda for å auke den for dei som har minst.

Takk til barna!

Eg meiner vi skal vere varsame med å skrote den universelle ordninga som barnetrygda er. Skattlegging av barnetrygda har vi gjort før. Dei første 11 åra vi hadde universell barnetrygd i Norge, var den skattlagt.

Skattlegginga blei avvikla i 1957 fordi ein ville sjå på barnetrygd som ein faktor i utjamninga mellom forsørgjarar og dei som ikkje har forsørgjaransvar. Ei omlegging til behovsprøvd barnetrygd har også fleire praktiske utfordringar. Kva og kven si inntekt skal barnetrygda graderast mot, eventuelt kva skattegrunnlag skal den gå inn i, dersom den blir skattepliktig?

Fleire utval som har vurdert barnetrygda er tydeleg på at den er ei treffsikker ordning når det gjeld å fordele mellom personar med og utan barn. Den skal kompensere for ein del av kostnadene ein har ved å fostra opp barn.

Skal ein fordele mellom barnefamiliar, tenkjer eg det er best å bruke skatt – ikkje barnetrygd. I dag får heller ikkje barnefamiliar noko eige skatteklassefrådrag for å ha barn. Difor er barnetrygda ekstra viktig.

Regjeringa vil, jamfør Hurdalsplattforma, styrke dei universelle ordninga som når ut til alle barnefamiliar. Saman med SV har vi endra lovverket slik at barnetrygd ikkje lenger kan innreknast i sosialhjelpsstønaden.

Vi har styrkt barnetrygda for einslege forsørgjarar ved å avvikla særfrådraget. Einslege forsørgjarar med dei lågaste inntektene som ikkje har kunne nytte seg fullt ut av særfrådraget, vil slik få ei reell styrking av sine inntekter. Begge desse endringane styrkar barnetrygda for dei som treng ho mest.

Folk i Norge har tillit, til kvarandre og til myndigheitene. På grunn av modige, framsynte politikarar i generasjonane før oss, er vi i dag heldige som bur i ein velferdsstat.

I Noreg har vi same rett til gratis helsetenester (lik eigenandel) og gratis utdanning for å nemne noko. Det er klart at det kan verke rart at milliardærsonen ikkje treng å betale skulebøkene sine sjølv. Men slik er det i Noreg, og det er eg veldig glad for.

På same måte bør vi hegne om den universelle barnetrygda. Den løftar heile buketten, og betyr mest for dei som har minst.