Død før syndefallet? Grill heller ein kristen på nytt!

Når vi les dei to siste kapitla i Bibelen, ser vi ei vakker skildring av himmel og jord i gjenerobra harmoni. Der skal Skaparen igjen bu saman med menneska slik han ønskte å gjere det i Edens hage:

«Han skal tørka kvar tåre frå auga deira, og døden skal ikkje vera meir, og ikkje sorg og ikkje skrik og ikkje pine. For det som ein gong var, er borte» (Joh. Op. 21,4)

Likevel vil teolog og apologet Jon Bestul Håversen sjokkerande argumentere for at Bibelen harmonerer med evolusjonens «uendelig rekke av død hos dyr …» («Grill ein kristen», Dagen 14.09.24), og alt det som dette medfører: Død, sorg, skrik og pine!

Håversen importerer gjerne ein teologi der dyr jaktar, plagar, drep og et andre dyr som ein del av Guds «gode» skaparverk.

Han har rett i at vi står fritt til å tenkje ulikt om skapinga, men ei kvar tolking må jo vere innanfor bibelske rammer. Men kva seier så summen av Guds ord (Salme 119,160)? Eg ønsker å vise kvifor eg meiner enkelte av hans premiss er teologisk problematiske:

1. Gjaldt døden berre menneske?

Med bakgrunn i Rom. 5,12 ymtar Håversen om at døden berre gjeld menneske, ikkje dyr, fordi Paulus skriv i det verset at døden kom til alle menneske gjennom Adams fall.

Men det er som å seie at fordi tsunamien den andre juledag i 2004 tok livet av over 160.000 i Indonesia, så var dei den einaste folkegruppa som døde i tsunamien. Noko vi veit ikkje stemmer. Eitt faktum treng på ingen måte å utelukka eit anna faktum.

2. Paulus si lære om naturens forgjengelegdom:

På tross av fokuset på synda sin effekt i menneskeslekta og Guds frelsesplan (Rom. 8,1), så får vi i Romarbrevet også lærdom om synda sin konsekvens for naturen:

For det skapte vart lagt under forgjengelegdom, ikkje av eigen vilje, men etter hans vilje som gjorde det slik …

… for òg skapningen sjølv skal bli frigjord frå slaveriet under det forgjengelege …

Vi veit at heilt til denne dag sukkar og stønnar heile skapningen saman, som i fødselsrier (Rom. 8,20–22).

Slik Håversen legg det fram, så er det ingen forskjell på liding og død i dyreverda før og etter syndefallet. Dyr drap kvarandre og døydde før syndefallet, og dei fortset å gjere det etterpå, som ein del av ei syklisk Gudvilla evolusjonær ordning.

På tross av at han tek både Augustin og Aquinas til inntekt for dette synet, så er ingen av dei på linje med Paulus eller resten av det bibelske vitnesbyrdet, for:

Kvar skulle naturens sukk komme frå om ikkje frå syndefallet?

Når vart det skapte «lagt under forgjengelegdom» om ikkje ved syndefallet?

Det var jo på grunn av Adams fall at Gud erklærte «…jorda forbanna for di skuld (...) Ho skal la torn og tistel spira fram for deg, og du skal eta det som veks på marka (1. Mos. 3,17b–18)

3. Bibelske konsept som strid imot dyredød før fallet:

Det er mange problem med at dyr døydde i ein nærmast endelaus syklus før syndefallet:

A. Såre godt?

Gud gjentek fleire gongar i skapinga at alt er «såre godt». Det hebraiske ordet «tobe» blir omsett på engelsk til «pleasant, agreeable, good» i Strongs Dictionary. Er vald og død i dyreverda «behageleg» eller «såre godt?»

B. Det messianske bildet av dyreverda i harmoni:

Skaparen malar eit bilde av den messianske alder der dyr lever i harmoni igjen med kvarandre og med menneska:

Då skal ulven bu saman med lammet og leoparden leggja seg hos kjeet.

Kalv og ungløve skal beita saman medan ein smågut gjeter dei.

Ku og bjørn skal beita, ungane deira leggja seg saman, og løva skal eta halm som oksen. Spedbarnet skal leika attmed hòla til slangen og barnet strekkja handa ut mot ormebolet. Ingen skal skada eller øydeleggja noko på heile mitt heilage fjell. (Jes. 11,6–9)

Dersom Gud kommuniserer harmoni i faunaen som eit bilde på det gode og perfekte, så gir det inga meining å innlemme død som ein naturleg del av skaparverket.

C. Omsorg for dyreverda som eit guddommeleg ideal:

Dersom Gud tillèt død og drap før syndefallet, så er det også paradoksalt at han seier:

Den rettferdige har omsorg for buskapen sin dei urettferdige er utan hjartelag. (Ordt. 12,10)

Skulle Gud krevje omsorgsfulle kvalitetar i menneske som han ikkje sjølv lever etter?

D. Døden ein fiende

Paulus kallar døden den siste fiende (1. Kor. 15,26), ikkje ein ven. Konseptet god eller naturleg død eksisterer ikkje i Bibelen, der blir den stempla som ein fiende.

E. Vegetarianske dyr:

Kva tenkjer Håversen om at Gud skapte dyra til å vere vegetarianske (1. Mos. 1,29–30), i lys av at han går god for dyr som drep og et kvarandre før fallet? Det er funne fossil der til dømes pattedyr har blitt spist av ein kjøtetande dinosaur. Dette var ikkje Guds hensikt frå byrjinga.

F. Er kreft ein god ting?

https://www.theguardian.com/science/2022/dec/21/scientists-claim-first-ever-discovery-of-mammal-eaten-by-dinosaur (16.09.24)

Fossile funn av til dømes dinosaurar viser førekomst av stygge sjukdomar, som til dømes kreftsvulstar, ifølgje science.com. Meiner Håversen at kreftsvulstar også er ein del av skaparverket, i staden for eit resultat av fallet?

4. Er død meint berre åndeleg, men ikkje fysisk?

Forespeila Gud at synd ville føre berre til åndeleg død, ikkje fysisk død?

Vi må tilbake til Rom. 8 igjen, for å sjå kva følgjer synda får:

Men dersom Kristus bur i dykk, er nok kroppen død på grunn av synda, men ånda er levande på grunn av rettferda. (Rom. 8,10)

Prinsippet er klart: Fysisk død er også ein konsekvens av synda! Det velkjente resonnementet frå teistisk evolusjon held altså ikkje. Synd fører til åndeleg død som igjen fører til fysisk død, ja «kroppen er død utan ånd» står det i Jakob 2,26.

Rekkefølgja er den same i Edens hage: Gud tok ikkje feil om at «den dagen du et av det skal du døy», men døden trefte fyrst åndeleg den dagen på grunn av synd, og som ei følgje av åndeleg død inntrefte også starten på den fysiske døden for Adam den dagen. Enkelte teologar omset til og med det hebraiske verset i 1. Mos 2,17 med følgjande grammatiske form:

Den dagen du et av det, døyande skal du døy.

På tide å snu:

Eg hadde den same teologien som Håversen før, men i dag meiner eg at den ikkje samsvarar med bibelsk lære.

Det er på tide vi innrømmer det alle veit: Den utslitne evolusjonslæra legg premissen for teologien, ikkje motsett. Sola Scriptura blir kasta ut, og den rådande vitskapen eller ideologien tek presedens over teologien.

La oss heller ta Bibelen på Ordet: Guds skapning var overmåte god, slik som den igjen skal bli når «tiden kommer da alt det blir gjenopprettet som Gud har talt om fra eldgamle dager ved sine hellige profeters munn» (Apg. 3,21).