Dramatisk om Jesu død

Rett før påske skreiv eg ein artikkel med tittelen «Rett forkynning av Jesu liding og død». Det var med tanke på påskehelga og ut frå diverse teologiske signal om Jesu død, og kva denne inneber med tanke på frelsa. Eg peikte då særleg på at det er avgjerande viktig å halda fast på at Faderen var med i Jesu liding, slik at soningsdøden var eit verk av den treeinige Gud.

Vi må ikkje rasjonalisera bort det paradokset som ligg i at Faderen la syndene våre på Sonen sin og straffa dei der, samstundes som Faderen var inkludert i den lidinga Jesus gjekk gjennom på krossen. Eg peikte også på at det er avgjerande viktig at vi held fast på straffe- og soningsmomentet i Jesu død, at det var ei straffeliding for våre synder og i vår stad. I forlenginga av det er det mange viktige moment i læra om Jesus død og forsoning.

Etter eg skreiv den artikkelen, har eg høyrt to podkastar i serien Ulest om Anselm av Canterbury ved Peder Solberg og William Skolt Grosås, og eg har lese deira innlegg i Dagen 2/4 som svar på kritikk av synspunkt dei hevda der. Eg har også lese Luthersk Kirketidende (LK nr. 3/24) som kom til påske med tema Jesu død. Ein av dei berande artiklane der var skriven av professor i systematisk teologi ved MF, Asle Eikrem, med tittelen «Frelse på tross av korset», og med undertittelen «Utkast til en ny forståelse av påskens budskap».

Eg understrekar at innhaldet i podkasten og i LK på ingen måte er av same karakter og alvor, men dei har eit fellespunkt med tanke på det som skjedde ved Jesu død, og difor skriv eg om det i same artikkelen.

Dette sakskomplekset er så omfattande at eg berre kan gje nokre korte kommentarar her. Innhaldet i Eikrem sin artikkel er nøyaktig det overskrifta seier. Ein må jo undrast over at ein MF-professor har frimot og meiner seg å ha kapasitet og innsikt til å fremja «en ny forståelse av påskens budskap» 2000 år etter det skjedde, og som ingen i desse to tusen åra har komme på eller fått gjennomslag for i den kristne kyrkja.

Professoren har ikkje berre ei ny tolking av det som skjedde på krossen, men han hevdar at «det ville ha vært bedre om Jesus aldri ble korsfestet». Dersom det er frelse i Jesus Kristus er denne «til tross for korset, ikke på grunn av det» – og det siste skriv han med utheva skrift. I realiteten fremjar MF-professoren ein annan religion enn det som er kristendom. Eg går ikkje djupare inn på dette, men viser til artikkelen «Korset – en vrangforestilling?» i Dagen av Rolf Kjøde, førstelektor ved NLA Høgskolen, som går meir grundig inn i artikkelen.

Eg vart forundra då eg las svaret frå Solberg og Grosås, som er førstelektor og høgskulelektor ved NLA Høgskolen, som skulle vera oppklaring av kva dei i podkasten lærte om Jesu død og forsoning. Etter å ha høyrt podkasten som tek føre seg Anselm av Canterbury si bok «Kvifor Gud vart menneske», forstår eg at svaret måtte verta uklart, fordi heile framstillinga i podkasten er uklar.

Framstillinga er uklar med tanke på kva Anselm faktisk meinte, kva som er deira tolking av han og kva dei sjølve står for. Det er også uklart med tanke kva Anselm lærte opp mot bibelsk lære, og spesifikt luthersk lære. Podkasten dreg i retning romersk-katolsk lære, særleg med tanke på rettferdiggjeringa.

Eg skal ikkje gå direkte inn på kva Anselm lærte og det som gjeld den såkalla objektive forsoningslæra, eller andre forsoningslærer. Det store spørsmålet i denne samanhengen er kva Jesu død inneber med tanke på soning for syndene våre og forsoninga med Gud, og i den samanheng er spørsmålet om Guds vreide og soning for synd sentralt, og med det sjølve gudsbilete.

I podkasten trur eg ikkje dei to NLA-lærarane nemner den heilage Gud ein einaste gong, men berre held seg til at Gud er kjærleik. Då kjem ein ut med ei feil oppfatning av Guds vreide, og med det vert straffe- og soningsaspektet og Jesu liding under Guds dom nedtont. I podkasten vert det sagt at «Guds vrede og Guds kjærlighet er identisk».

Det er med respekt å melda reint tøv både språkleg og sakleg sett. Det viser kor gale ein kjem av stad når ein ikkje tek utgangspunkt i at Gud er heilag og hans vreide over all synd, og at denne vreiden til sist også rammar syndaren, om han ikkje vender om og søkjer frelse i Jesu namn.

Eg skal ikkje gå meir inn på dette aspektet, men viser til Stig Magne Heitmann sin artikkel i Dagen, der han særleg viser til det tidlegare biskop Erling Utnem har skrive om Guds vreide og gudsbiletet. Det siste vi treng i dagens åndssituasjon er at ein overser eller nedtonar at Gud er heilag, og med det ei bortforklaring eller omtolking av det som ligg i Guds vreide. Det var for at denne vreide ikkje skulle ramma oss, at han ramma Jesus på krossen.

I podkasten kjem journalist Tore Hjalmar Sævik, som leier samtalen, med fleire gode innspel som gjev høve til å få fram ei fullødig forsoningslære, men dei to lærarane nyttar seg ikkje av det, men brukar det til forkludring og forvirring – til dels på ein fjollete måte.

I sitt svar på kritikk av podkasten skriva dei to NLA-lærarane at «evangeliet er Guds redningsaksjon, ikke Guds hevnaksjon». Med det set dei opp ei motsetning som meir villeier enn klargjer i den aktuelle situasjonen. Dette er rett, men det er ikkje det som er spørsmålet i denne samanheng, eller i forhold til Anselm og den objektive forsoningslæra.

Spørsmålet er om evangeliet som Guds redningsaksjon er ein bodskap om at Jesu død er straffeliding under den heilage Guds dom og vreide for vår skuld og til vår frelse eller ikkje. Det må lærarar ved NLA Høgskolen kunne svara klart og tydeleg på, og dei har eit ansvar for å klargjera dette i møte med den undergravinga av evangeliet og frelsa som no kjem frå MF, og som vert formidla gjennom Luthersk Kirketidende.

Er evangeliet blitt en dårskap for NLA?

Rett forkynning av Jesu liding og død