«Eg er gift med ei kvinne som ikkje kan løfta tekoppen sin. Men ho skapte ein arbeidsplass for 7.000 tilsette»

Denne trenden gir seg mange utslag, mellom anna abort på snevert diagnosegrunnlag. Aukande press for å gjeninnføra institusjonar for funksjonshindra ungar, og bortstuing av vaksne.

I eit historisk perspektiv er den gamle styggedomen «ute av syne – ute av sinn» til jamleg diskusjon i kommunane, berre i litt finare innpakning. For den det gjeld blir resultatet det verst tenkjelege av omsyn til personen sjølv.

Denne debatten er omfattande – med mange greiner. Eg er glad at Dagen reiser han. Det er ille at ikkje sekulære medium driv fram same debatt, med vekt på menneskeverdet i staden for å hausse opp utfordringane. Dette er eit felt der religiøse og humanistiske verdiar står på same lag.

Barn fortener gode foreldre. Ikkje alle foreldre fortener barn.

Hadde eg ikkje vore ateist, ville eg kalla meg velsigna. Eg har ein stor venekrins, sjølv om desse i ein forstand er definerte vekk. I juridisk språkdrakt blir dei nemleg kalla invalid, synonymt med verdilaus eller ugyldig. Begge delar det motsette av likeverd.

Frå å vera i diskusjonen om avliving i det norske medisinske miljøet på 30-70-talet, er desse no hamna i abortdebatten. Vil me ha slike borgarar i vårt land?

Abortmotstandarar lovar at samfunnet skal stille opp, når utfordringane blir for store i den einskilde familie. «Lov og lyg», er eit nordnorsk munnhell som godt teiknar stoda i kommunane, uavhengig av kva parti som har makta.

Verdig til liv?

Bioteknologinemnda drøfta spørsmålet om livsverdi og diagnosestyrt abort i eit hefte som kom tidleg på 90-talet. Eit foto av venen min, vesle Anders, illustrerte artikkelen. Det må ha vore ille å oppdaga at han er døme på eit uønskt menneske.

I dag er fyren ein framifrå datakonsulent i ei verksemd som vart kåra til landets fjerde beste på IT, blant selskap utanfor IT-bransjen. Mykje takka Anders sitt arbeid.

Han har større suksess i arbeidslivet enn 90 prosent av den «livsverdige» delen av norske arbeidsføre. Utan å kunne gå, og med ei høgde på rundt meteren, har hans utfordring vore å finna eit husvære å bu i.

«Dette er ikkje verdt å ta vare på», sa ein lege som ikkje verdiga den nydelege jenta status som menneske. Det var vesle julaftan 1945, snautt åtte månader etter krigsslutt.

Funksjonsnedsetjinga vert i dag rekna som bagatellmessig og har ikkje hindra henne korkje i arbeid, kulturliv eller sosial omgang. Ho vart fyrste norske kvinne i sin høge samfunnsfunksjon, ein nasjonal og internasjonal samfunnsbyggjar.

Då eg spurte Legeforeininga si etiske nemnd om kor tid avlivinga av funksjonshindra starta og stogga, svarte dei at ingen veit. Ingen veit kor mange som vart avliva før, under og etter krigen – og ingen vil forska på det.

Under ein konferanse på Holocaustsenteret reiste eg spørsmålet om avlivingspraksis under krigen. Førelesaren visste ikkje, men viste til eit dokument frå Emma Hjorths Hjem. Der forsikra dei at matrasjonane vart gitt til «arbeidsføre invalide». Ein kvar kan tenkja seg kva som skjer med menneske som ikkje får mat.

Aldersrekordar

I min venekrins finst mange med ulike diagnosar. Nokre av dei med livsprognose som gjennom levetida har auka frå maks nokre månader til no fylte 60, som set aldersrekordar for diagnosegruppa si kvar dag dei vaknar.

I hovudsak skuldast dette den ideelle verksemda Uloba i Drammen, som har sett kvar einaste ein. Gjennom framkjempa lovreformer har dei fått gjennom individuell rett til tilpassa assistanse.

Dermed kunne folk sjølve utføra førebyggjande helsetiltak. Men ordninga tar mest sikte på samfunnsdeltaking. Alt før samfunnet og arbeidslivet starta med universell utforming, gjekk arbeidsløysa, ifølgje tal frå Østlandsforskning, ned frå 100 til 75 prosent berre få år etter den første avgrensa lovreforma, Sosialtenestelova av 2001.

Økonomi

I alt som dreier seg om dei funksjonshindra, skuldar kommunane på økonomi, men syner berre utgiftssida.

I 2010 var eg i eit 50-årslag, der verten og fire gjestar hadde fått innvilga BPA, Borgarstyrt Personleg Assistanse. Den hadde dei nytta til å skaffa seg utdanning og arbeid.

Eg snoka i skattelistene og fann ut at spart uføretrygd og skattebetaling for desse fem var 2.4 millionar 2008-kroner kvart år. Eller 72 millionar kroner i plussverdi i eit 30-årig yrkesliv.

I tillegg sparte det offentlege anna naudsynt heimehjelp, trygdebustad med vedlikehald eller institusjonsplass, fort ein millionsum i året for kvar innbyggjar.

Sjølv er eg gift med ei kvinne som ikkje kan løfta tekoppen sin. Men ho skapte seg ein tilpassa arbeidsplass. Tilpassinga var ein øyrepropp til mobiltelefonen og ein kunstig finger på handa, som ho kunne skriva med, med dei svært avgrensa handrørslene ho har.

Med dette har ho skapt ei verksemd med over 7.000 tilsette (Uloba), saman med fire andre «ugyldige/verdilause» menneske. Ein vert freista til å seia med Skrifta: «Gå du hen og gjør likeså», men eg tvilar på at du klarar det.

CRPD – FNs menneskerettskonvensjon for funksjonshindra

Eitt av FNs siste vellukka prosjekt har vore avgjerdsstøtte som verjemål, framfor dei nogjeldande maktverjemåla som har opna for mykje urett.

Det er ein del av praktisk overgang frå makt-tenkinga i norsk lovverk til medverknads-ideen i CRPD-konvensjonen, som KrF i strid med eige program saboterte då stortingsfleirtalet ville ha han innskriven i Menneskerettslova.

Saman med Venstre gav dei fleirtal til eit saboteringsframlegg i regjering med H og Frp; sjølv om dei ved å stemme etter si eiga overtyding ikkje ville utløyst regjeringskrise.

FNs menneskerettskommisjon reiste for få år sidan sterk kritikk mot Norge for måten me, gjennom kommunane, handterte våre funksjonshindra innbyggjarar.

Guds bilete

Dei truande påstår at alle er skapt i Guds bilete. Guds bilete blir dermed ein mosaikk av alle folkeslag, med alle hudfargar, med alle kognitive skilnader, med alle fysiske skilnader og uavhengig av trua dei blir fødde inn i.

Denne debatten handlar mest om å bli sett og kven som ikkje skal få lov å syna seg sjølv og sine talent. Nokre vil med rette hevda at eg her har skrive om folk som fungerer godt intellektuelt.

Difor vil eg understreka at alle har kompetanse, om ikkje til å vera statsminister, så til å bidra sosialt, til glede for seg sjølv og familien, og til eit inkluderande samfunn.

Forgifta feminisme: Kvinner som angrar på borna dei fekk