Energien tømest – stearinlys i sikte

Det blir meir og meir behov for energi, men det blir mindre og mindre av han. Det blir meir og meir folk i verda, nye motorar og meir maskineri av alt slag utandørs, nye kontaktar og alt slag apparatur innandørs. Dersom me då skal gjera slutt på bruk av den energien som monnar – olje og gass – og på toppen sende den elektriske straumen vår til havs, blir det smått stell i norske heimar. Den attverande straumen blir uhyggeleg dyr.

Bilparken skal òg bli elektrisk, og det vil krevja endå meir straum. Blir det nok snø og regn i høgfjellet, skal mykje av vasskrafta sendast i kablar til utlandet. Ny vindkraft er heller ikkje gratis, og er attpåtil ei plage for folk på land. Og det me skal leva av – noko mystisk og ressurskrevjande dei kallar «grøn industri» – må subsidierast dugeleg før me til slutt vert lukkelege, miljøbevisste verdsborgarar …

På 1960-talet hadde eg eit skuleår som avgangselev ved Fullerton Union High School, midt i det velutvikla Orange County i Sør-California. Det var stas. Tankar og lærdom for livet. Lesing og språk, historie og modernitet, åndeleg kveik og kyrkjeliv, idrett og strandkos, med Hollywood og Beach Boys like rundt svingen. Høg levestandard. Nok energi til alle.

Middelklasse-californiaren låg tjue år framom Ola og Kari i teknologi og velstand. Seks- og åttefelts køyrevegar. Bugnande shoppingsenter. Svømmebasseng til tredjekvart hus. I denne delstaten budde det 10 millionar menneske i 1950. I dag er det 40 millionar.

Men dei siste åra har mange teke til å flytte ut. Glansen av det gode livet i California tek til å falme. Kriminalitet og sosial elende. Reguleringssamfunnet tyngjer dei lovlydige. Skattar og avgifter går i taket. Energiprisane er kvelande. Straumtariffen per kilowattime er 250 prosent høgare enn det nasjonale gjennomsnittet. 10 prosent av folket i Los Angeles, 400.000, driv kvilelaust omkring, ein stor del er uregistrerte og med ulovleg opphald.

Etter at Ronald Reagan gav seg, er California for lengst overteke av demokratane. Dei dominerer. Partiet er på fleire vis blitt eit laboratorium i den internasjonale venstreaktivismen. Det meste av nye trendar og tendensar kjem fyrst frå California, til dømes innan akademia, teknologi, farmasi, veganisme, kvasireligiøse sekter, og jag etter nye livsmønster og identitetar.

Storkapitalen, korporasjonar og high-tech-selskap, filmindustrien og hedonistiske jet-set investerer pengar og makt gjennom det demokratiske partiet, medan småbedrifter, evangelisk kristne og tradisjonelle arbeidsfolk søkjer seg meir mot det republikanske.

Arbeidarpartiet på 15 prosent – snart opp til 25 og 35?

Ein ven frå skuletida, Mike Higgins, understrekar alt dette. Han har framleis huset sitt i Anaheim, like ved Disneyland, men dreg med familien nordover til den nye heimen sin i Montana så ofte han kan. Det moderne samfunnet treng køyrereglar, seier han, men ikkje reguleringar og diktatorisk dirigering av folk sine liv og levemåte. Han er oppgitt over maktmisbruk og offentleg sløsing.

«Når me lagar mat, nyttar me gasskomfyr, billig, lettvint og effektivt. No kjem det påbod om å kutte denne, og me blir truga til elektrifisering, eit opplegg med enorme energitap over lange strekningar og skjemmande kraftliner på kryss og tvers i landskapet. Omlegginga kostar om lag 30.000 dollar for kvar familie.

I tillegg kjem sjølve bruken av alle apparat og installasjonar. Snart er det bilen som skal til pers, så båten, så utegrillen … Til sist ikkje nok straum. Det går mot rekordsal av fyrstikker og stearinlys!»

Humor på ville vegar

Kina og eit par andre luringar har skaffa seg internasjonalt unntak frå miljøkrav, og køyrer på med olje og gass og kol så det durar.

Bak «det grøne skiftet» i Europa og Nord-Amerika er mektige krefter i sving. Leverandørane til denne omlegginga blir styrtrike.

I dag fyk nye tvingande idear som lyn over hav og hei jorda rundt. Alt ståket handlar ikkje berre om «grøn» energi, men om kontroll over menneskesinnet, våre haldningar og handlingar.