Gråhåra mann står fram: Leitar forgjeves etter tradwife

Med tinnitus og nedsett høyrsel oppfatta eg ikkje ordet då eg først høyrde det i ein lunsj på ettervinteren. Eg trudde dei snakka om «Ted White», men held klokleg munn.

Dei siste vekene har eg både høyrt og sett ordet mange gonger, og som alltid når det handlar om kjønn og kvinner og menn og slikt: Det går ikkje så mange timane før gamle skyttargraver er inntatt:

No skal kvinnene attende til ein blankpolert kjøkkenbenk, medan mennene skal hoppe i paraglider frå høge nutar. Det framstår meir uklart kva ungane skal ta seg til så travle som dei vaksne blir med å realisera sin tradisjonsrike kjønnspolaritet, men uansett: Det er vel best å kvele samtalen før den har begynt.

Tradwife: «Kvinnens dyd – hjemmets fryd»?

Kollega Sofie Braut har etterlyst kvinnelege stemmer i tradwife-debatten, og er det ikkje typisk? Kvinnene teier også i denne forsamlinga, og her kjem det sjølvsagt ein meiningssterk og gråhåra mannemann susande inn frå sidelinja og skal setja ting i sin rette orden.

Men slapp av. For meg må folk få vere så mykje tradwife og tradman dei vil. Kjøkkenkvinner må få bake cupcakes til den store gullmedaljen og mannemenn hoppa utfor høge skrentar med eit stramt tøystykke flagrande over hovudet berre dei først har teke eit kurs i paragliding.

Men kvifor så livredd for litt debatt? Er vi komne i mål og har funne alle svara på korleis kvinner og menn skal leva i lag og fordela sitt arbeid og sitt ansvar?

Er det mogleg å tenkje seg ein samtale som er styrt av litt andre mekanismar enn angst for kjøkkenbenkar og flørting med kjønnsrollemønster frå 50-talet?

Tradwives blir brukt som trojansk hest for underordning

Dei siste vekene har eg leitt forgjeves etter tradwives innanfor horisonten av mitt vesle liv, slik det har utvikla seg frå 60-talet og fram til i dag. Kona mi er definitivt ikkje i kategorien, høgt utdanna som ho er og med betre løn enn ein stakkars bladfyk i Dagen. Mor mi? Ho var heime nokre år då vi ungane var små. Då minstemann byrja på skulen, gjekk ho ut att i arbeid. På «fritida» sytte ho for at huset var reint og ryddig, at fryseboksen og matbua såg ut som ein liten kolonialbutikk og at klesvasken alltid var i rute.

Det nærmaste eg kjem er bestemødrene mine. Dei var jo aldri ute i løna arbeid, og eg gissar på at det var bestefedrene mine som hadde kontroll på lommebok og bankkonto. Då er vi tilbake i generasjonar som var fødd kring førre århundreskifte. Når eg les om amerikanske tradwifes og deira statusbefengte liv med romsleg pengebruk, konebil til millionen og velbrukt instagramkonto, blir det ikkje så lett å plassere farmor og mormor i indre og ytre fjordstrøk i denne kategorien.

Ein står altså litt ribba tilbake og kjenner seg fattig på referansar i ein debatt som ved første augnekast kan fortone seg livsfjern og teoretisk. Likevel vekkjer den brennheite kjensler hos mange.

Tradwife: Kjekt med Toro-gryte og hamsterhjul for en tid

Tradwife-debatten kan sikkert lesast som eit urovekkjande teikn i tida og som del av eit scenario der hardt tilkjempa likestilling er under trugsmål frå politisk konservatisme med mannen som mannemann og kvinnene som underdanige damer. Kan ein i tillegg trekke Trump-kortet, er det meste sagt.

Tradwife-debatten kan også lesast inn i ein gryande trend der 2000-talsmannen har fått det for seg at han må jakte på meining og identitet. Han har blitt ein hybrid mellom vaktmeister og omsorgsperson og strevar med å finne seg sjølv.

Ikkje minst her i avisa har vi dei siste åra lest om kristelege menn som har funne ny lukke ved å dyrke gutefellesskap med karslege aktivitetar, gjerne kombinert med utlufting av kjensler som elles kan ha vore både undertrykte og underkommuniserte.

Jeg er selvfølgelig stolt over valget om å være hjemme

Eit meir eller mindre tenkt døme:

Ein kveld under fotball-EM vert eit lite titals kvinner og menn samde om å møtast framfor skjermen. Dei er knapt innom døra før ei av kvinnene sette fram chips og brus. Deretter forsvinn ho ut på verandaen saman med dei andre konene. Der vert dei sitjande i kveldssola til det stod att ti minuttar av kampen.

Kva dei snakkar om på verandaen, veit ikkje mennene. Men dei har det sikkert like moro og interessant som dei framfor fjernsynet. Dei sit og mimrar om Johan Neeskens og Franz Beckenbauer og diskuterer heftig kor tid det var Tyskland slo Brasil 7–1. Var det i 2010 eller 2014? Var det forresten 7–1 eller 7-0? Scora ikkje Tony Kroos eit mål i den kampen også?

Kanskje kvinnene ikkje ville ha så stor glede av den diskusjonen. Kanskje ville deil himla med augo og fått stadfesta sine førestillingar om perspektivlause nerdegutar som helst vil snakka om uviktige ting.

Andre kvinner ville elska fotballdiskusjonen like mykje som eg som mann kan kjenne ei ekte glede ved å snakka med ein annan mann om kunsten å bake surdeigsbrød. Det er ikkje alt som går opp på ein kjønnsformel her i livet.

Trendy tradwives og Dagens damer

Eg høyrer stemmer: «No er du på ville vegar. Kva har dette med tradwives å gjera?» Kanskje ikkje så mykje og i grunnen berre dette: Kvifor gå i taket kvar gong det dukkar opp ein debatt om korleis menn og kvinner skal bruke si tid og sine krefter, i sine samliv og i sine heimar?

Er det mogleg å tenkje seg eit ordskifte der omsynet til andre enn ein sjølv får sin rettmessige plass, der omsynet til borna og dei svake legg premissane for tidsbruk, merksemd og måten å jobbe på? Eller er siste ordet sagt?