Frispark
Innvandring til Noreg ulikt utvandring til Amerika
Her ein dagen kom eg borti ein fæl diskusjon. I eit godt venelag gjekk praten lystig om det kommande kommunevalet, regnvêr og straumprisar, bubilar og turistar …
Brått hadde praten svinga til «gjester og fremmandfølk», og vidare til det store emnet «innvandring».
Annonse
Ei dame sa: «Me må ta imot dei som koma hit til landet! Hugs at Amerika tok imot alle nordmenn då me hadde bruk for det. Difor er det ei moralsk plikt for uss i dag! Og det har me god råd til!»
Jau, dette høyrdest klokt og rimeleg ut, frå ei hjartevarm kvinne. Men, dessverre, var det ikkje mogleg å få ut av henne noko om tal og «tak» på innvandringa. Skulle me ta inn alle? Ingen bremser? Ta i mot, permanent, til alle hus og husvære er fulle og statskassa tom?
Då kjem det eit utbrot frå ein yngre kar: «Veit de kor mange millionar ein innvandrar kostar det offentlege kvart år? Veit de kor mange som kom hit i fjor – utanom dei trettifem tusen frå Ukraina? Dobbelt så mange!
Og dei fleste er slett ikkje flyktningar. Dyrare i drift dess mindre kompetanse dei har, og dess mindre dei arbeider. I sum kostar denne trafikken fleire hundre milliardar på statsbudsjettet. Kvart år! Og så vil nokre tullingar slutte med den olja og gassen som betalar heile gildet?»
Eg tok til å tenkja på Amerika og dei som drog av stad frå Noreg mellom 1825 og 1925. Frå karrige fjellbygder og fjordarmar, frå strender og skog og hei, strøymde dei ut, 800.000 på eit hundreår. Her var for lite jord til å fø så mange, for lite olbogerom for friske ungdomar. Og kva var verknadene då det kom meldingar frå Red River om tilgjengeleg matjord, seks fot djup og steinfri?
Den gongen stod ingen kommunal leilegheit klar og venta då dei kom. Ingen hær av sosionomar, ingen tilskotsordningar, ingen straum, ingen fritidsklubbar …
Den innsatsen som våre pionerar gjorde der ute på prærien, gjer meg stolt som nordmann. Harde tak, slit, stormvêr, einsemd … Med husbygging, familiar, gardsdrift og buskap, bygde nykomarane samstundes – på dugnad – skular, kyrkjer og forsamlingshus.
Frå Wisconsin og Iowa, vestover mot Minnesota og Dakota, vart desse tusentals møtestadene for læring og kultur avgjerande i samfunnsbygginga. Me kan i dag heidre ei lang rekkje institusjonar med høg akademisk standard, til dømes St. Olaf’s College i Northfield og Luther College i Decorah.
Annonse
Det finst mange bokverk om den norskætta innsatsen i oppbygginga av den nye nasjonen, mykje suksess og kreativt virke på mange område, men òg sorg og saknad mellom dei mange som bukka under og ikkje greidde omstillinga i den nye verda.
Utvandringa toppa seg i 1882, då 28.000 drog ut for å søkje lykka.
Eg meiner det er vanskeleg – ja, faktisk umogleg – å laga ei parallellføring i ettertid mellom tilhøva for norske utvandrarar i USA på 1800-talet og afro/asiatiske innvandrarar til Noreg i dag.
Multikulturalisme som styringsprinsipp er ein fiasko, Europa rundt.
Føresetnader og vilkår er altfor ulike til å kunne gje ei rettvis samanlikning.
Evna til tilpassing varierer sjølvsagt med rådande tankeliv hjå dei ulike innvandrargruppene, slik det er grunnfesta i deira kultur- og religionsbakgrunn. I praksis vil det vera enorm skilnad mellom tilsig frå nasjonalitetar som deler vår eigen kristne kultur i Europa (evangeliet, tru, nåde, humanitet, personleg fridom, og med ei fri meiningsbryting som har ført oss framover mot demokratiet og rettsstaten) – samanlikna med levereglar, religion og politikk ein opplever under andre himmelstrøk.
Fleire ikkje-vestlege kulturar er på langt nær så «fargerike og festlege» som me likte å tru femti år sidan. Ikkje minst i land med totalitære ideologiar, fastlåst religion og stivna tankegods, der manglande ordskifte fører til åndeleg stillstand, og der analfabetisme og menneskeleg underkasting fører til fattigdom og sosialt elende …
Multikulturalisme som styringsprinsipp er ein fiasko, Europa rundt.
Nordmenn i USA vart gradvis assimilerte og integrerte i den nasjonale kulturen. Det burde òg vera eit målkrav for dei veksande framandkulturelle grupperingane til Noreg.
