Kristne på flukt for Erdogans bomber

Under dragkampen om svensk og finsk medlemskap i Nato, har generalsekretær Jens Stoltenberg erklært at «Tyrkia har legitime sikkerheitsbehov» på grunn av mange terrorangrep.

Ja, Tyrkia har vore utsett for terrorangrep frå kurdiske PKK. Både USA, Nato og EU stemplar PKK som ein terrororganisasjon.

På den andre sida skal det svært, svært lite til for å bli stempla som tilhengjar av terror og på den måten smaka den autoritære pisken til Erdogan-regimet. Fader Aho, munken som gjenopna det ortodokse klosteret Mor Yakub søraust i Tyrkia, vart i 2020 dømt til 25 månaders fengsel. Hans brotsverk var at han hadde gjeve mat til to svoltne menn som kom til klosteret – dei viste seg å vera frå PKK. Munken reknar det å gje mat til svoltne som eit kristent kall. Erdogan-regimet ser på det som «hjelp til terror».

Fader Aho fortalde meg denne veka at han gjer si daglege teneste i klosteret og at han ikkje er redd – «for Gud er med meg» – medan han ventar på at ankesaka skal koma opp for High Court i byen Diyarbakir. Når det skjer, veit fader Aho enno ikkje.

Tryggingssone i Syria

Eg går ikkje inn i debatten om svensk og finsk Nato-medlemskap. Men det er god grunn til også å minna om dei svært smertefulle konsekvensane av det Tyrkia gjer i kampen mot kurdiske grupper, som YPG-militsen i Nord-Syria.

Med hardhendte middel prøver Tyrkia å rana til seg kontrollen over ei kring 30 kilometer brei tryggingssone nord i Syria, langs grensa mot Tyrkia. Erdogan stemplar YPG-militsen som ein terrororganisasjon. Det gjer vestlege land ikkje, særleg sidan YPG spelte ei svært viktig rolle i å nedkjempa IS. I sin kamp mot kurdiske militsar går president Erdogan nærast i allianse med IS.

Dei angrepa som den tyrkiske hæren rettar over grensa og inn i Syria, fører til død og øydelegging også av kristne samfunn. Det er frykt blant kristne nordvest i Syria. Og i slutten av mai angreip tyrkiske styrkar ein assyrisk kristen landsby nær byen Tal Tamr, nordaust i Syria.

Ei kyrkje i landsbyen Tel Tawil fekk alvorlege skadar. Asia News melde 1. juni at den same kyrkja vart angripen av IS-krigarar i 2015 då 250 kristne frå landsbyar i området også vart bortførte. Det IS starta på, tok Erdogan altså vidare.

Ikkje velkomne

Den syriakisk-ortodokse erkebiskopen Mar Maurice Amseeh seier til Asia News at det ikkje er nokon tvil om dei tyrkiske ambisjonane. Dei kristne i dette området opplever at Tyrkia vil tømma området for kristne. Dette er endå eit signal om at dei ikkje er velkomne.

Av dei 12.000 som budde i 32 landsbyar i området rundt Tal Tamr, er det berre kring 1.000 igjen. Den amerikanske kommisjonen for internasjonal trusfridom (USCIRF) sette i ei høyring 10. mai søkjelyset på Tyrkias veksande bidrag til religiøs og etnisk undertrykking i Nord-Syria. Konklusjonen var at tyrkisk okkupasjon og militære angrep har utsett religiøse minoritetar, som Tal Tamr med sitt kristne fleirtal, for øydeleggjande fare.

Den syriakiske (assyriske) minoriteten nord i Syria høyrer dessutan til ein religiøs minoritet som blei utsett for folkemord for drygt 100 år sidan, samstundes med folkemordet mot armenarane.

Erdogan har planlagt endå ein militær operasjon i Syria for å binda saman område som er under tyrkisk kontroll. Under frykta for endå ein tyrkisk invasjon vil dei svært mange kristne som alt har flykta, neppe nokon gong venda heim. Den tyrkiske trusselen er smertefull for dei som framleis klorar seg fast.

Det er på eit vis som om folkemordet eller den brutale fordrivinga aldri tek slutt.

Farleg for jesidiane

Tyrkiske militære angrep mot PKK-basar i Nord-Irak gjer også livet farleg for kristne, men i minst like stor grad for jesidiar som overlevde folkemordet som IS utsette dei for frå 2014. Mange tusen overlevande jesidiar har etter kvart vendt heim. Det siste året er det blitt langt færre som vågar å flytta heim til Sinjar. Årsaka er frykta for tyrkiske bombeangrep. «Det einaste vi verkeleg er redde for, er det tyrkiske militæret», sa ein jesidi til The New Humanitarian i februar.

Nyleg kom det meldingar om at det er blitt rolegare i Sinjar by, der 1.700 jesidi-familiar i vår har flykta på nytt etter samanstøytar mellom den tyrkiske hæren og PKK. Rolegare blei det då PKK-folka trekte seg tilbake til Sinjar-fjellet.

Kven som verkeleg har skulda for at livet er utrygt for jesidiane i Sinjar – PKK eller den tyrkiske hæren – er ikkje lett å vita. Tyrkisk opposisjon hevdar at Erdogan sender styrkane sine på tokt i Nord-Irak og Nord-Syria for å styrkja seg innanrikspolitisk. Fredelege minoritetar kjem uansett i livsfarleg klemme. Det bryr Erdogan seg i alle høve ikkje om.

Det er livsviktig å anerkjenna dei legitime tryggingsbehova som kristne og jesidiar har. Framtida deira står på spel – i Nord-Syria og i Nord-Irak.