Modige iranske dommarar

Iranske huskyrkjer er ikkje ulovlege og er ikkje ein trussel mot den nasjonale tryggleiken. Oppsiktsvekkjande nok er det dommarar i den iranske høgsteretten som slår fast dette.

Rettsavgjørelse kan lette situasjonen for kristne i Iran

Ni kristne konvertittar som er dømde til fem års fengsel, tok sakene til Irans høgste domstol. Den 3. november kom konklusjonen. Dei skulle ikkje vore tiltalte for å handla mot nasjonal tryggleik. Huskyrkjene er ikkje illegale.

Sakene må opp på nytt i revolusjonsdomstolen. Dei nye dommarane der kan følgja høgsterett, eller halda oppe dommane. Ein ankeprosess veit vi ikkje utfallet av.

Unikt signal, inga feiring

«Det er eit unikt signal frå den øvste domstolen. Men eg vil ikkje feira. Ei svale gjer ingen sommar. I seg sjølv er dette ikkje ei revolusjonær endring av regimet. Prosessen kan gå i mange retningar. I verste fall er vi om nokre månader tilbake til der vi er no», seier Mansour Borij i trusfridomsorganisasjon Article18 som kjempar for forfølgde iranske kristne.

Ikke glem de forfulgte

Mange iranske konvertittar har møtt veggen i høgsterett. Men brått har nokre høgsterettsdommarar oppheva ni dommar. Dei seier at huskyrkjer «ikkje er ein manifestasjon av samling og samarbeid for å forstyrre landets tryggleik, internt eller eksternt».

Domstolen seier også at huskyrkjer ikkje er eit brot på artikkel 498 og 499 i den islamske straffelova. Paragrafane forbyr organisering av eller medlemskap i anti-statsgrupper. Huskyrkjene er heller ikkje i strid med andre kriminelle lover, seier dommarane.

Fengsling og tortur

Mange huskyrkjer er blitt raida av det hemmelege politiet. Leiarar er blitt arresterte, utsette for psykisk turtur og fengsla. Mange er blitt overvaka. Pastorar og andre leiarar som er blitt truga med lange straffer, har valt å dra frå Iran. Under press frå det hemmelege politiet ville dei ikkje kunna driva kyrkje i Iran.

Kring 20 leiande konvertittar sonar for tida fengselsstraffer, med dommar på mellom tre og 15 år. Alle dommane inkluderer punkt om at dei handla «mot nasjonal tryggleik». Fleire er også dømde som agentar for «sionistisk kristendom».

Slike dommar er absurde prov på den massive undertrykkinga av religiøse minoritetar – som kristne konvertittar og bahaiar.

Dommarane har første gong drege i alvorleg i tvil heile det juridiske grunnlaget for fengselsdommane mot konvertittane som no sonar.

Kvifor skjer dette no?

I sommar blei den ultrakonservative Ebrahim Raisi vald til president, og mange frykta eit regime som ville stramma endå meir til. Kvifor skjer dette no, og kva ligg bak? Vi veit ikkje.

Somme spekulerer å at Iran – i ein svært krevjande økonomisk situasjon – vil betra omdømmet før nye forhandlingar med vesten.

Mansour Borij i Article18 viser også til ein modig kampanje som iranske konvertittar har reist i haust. Dei har utfordra regimet og kravd trygge stader å møtast til bøn og gudstenester. Article18, med støtte frå mellom andre Stefanusalliansen, tok i november kampanjen ut til eit endå breiare internasjonalt publikum.

Vil berga omdømmet?

«Dei modige konvertittane har ført situasjonen for iranske konvertittar høgare opp på den internasjonale dagsorden. Det kan ha gjort at regimet opplever at dei må betra omdømet sitt», seier Borij.

Men saka kan også handla om at dommarane i den aktuelle avdelinga av høgsterett avviser press frå tryggingspolitiet og etterretningsministeriet, seier Borij. «Desse dommarane seier det vi har sagt alltid, at konvertittane er uskuldige og aldri skulle vore dømde som ein trussel mot den nasjonale tryggleiken», legg han til.

– Verdt å risikere livet for å kritisere islam

Prosessen kan bli kronglete og lang. Dei nye dommarane i revolusjonsdomstolen som no skal gå gjennom sakene på nytt, kan følgja høgsteretten. Dersom dei derimot held oppe dommane, vil sakene sikkert bli anka. Dersom appelldomstolen også opprettheld dommane, kjem sakene på nytt til dei same dommarane i høgsteretten.

Dersom dei då held fast på at dei er ni kristne er dømde utan juridisk grunnlag, vil sakene truleg hamna i generalforsamlinga i høgsteretten: Leiarane av alle avdelingane i domstolen vil få dei ni sakene.

Denne store dommarbenken kan fella ein dom som berre gjeld dei ni. Eller dei kan skapa presedens for alle liknande saker, seier menneskerettsadvokat Hossein Ahmadiniaz. Det avheng av korleis dommarpanelet blir sett saman.

Den juridiske prosessen i Iran er annleis enn hos oss. Høgsterett i Iran er ikkje det same som i Noreg. Vi dreg ingen konklusjon før siste ord er sagt. Men viktig er det.

«Kritisk trussel»

Under den islamske revolusjonen i 1979 fanst det knapt konvertittar i Iran. Men i dag er det kanskje ein million hemmelege kristne i landet.

Prestestyret blei redd for flukta frå islam. I 2010 kalla ayatollah Khameni huskyrkjene for ein «kritisk trussel». Same året blei den kjende pastoren Yousef Nadarkhani dømt til døden for fråfall (apostasi).

Men tiltalen blei fråfallen og dødsdommen oppheva i 2012. Andre alvorlege tiltalepunkt har seinare rådd grunnen. Nadarkhanbi blei arrestert igjen i 2016. Han er dømt som ein trussel mot nasjonal tryggleik og har sona sidan 2018.

Det var ein periode der straffene blei lengre og lengre, opp til 15 år.

Interessant nok fekk Nadarkhani i sommar straffa redusert frå 10 til seks år, med tillegg av to års indre eksil.

Så pass oppsiktsvekkjande er det som skjedde 3. november at det er grunn til å følgja nøye med på om livet for iranske konvertittar og huskyrkjer blir friare.

Men prestestyret har lenge lært oss at det ikkje er nokon grunn til å feira for tidleg.