NRK, slutt å banna til barna

«Er det greitt med banning på NRK Super?» Spørsmålet vart nyleg stilt av Tro og medier, ein organisasjon som mellom anna arbeider for at media skal «preges av godhet, sannhet og tro».

Oppgitte foreldre og lærarar tek jamleg kontakt med dei for å lufta frustrasjonen over språkforfallet i rikskringkastinga og i det offentlege rom.

Tapt sak?

Kampen mot banning i media får typisk eit rykte som «ei tapt sak». Nettopp derfor er det verdifullt at organisasjonar som Tro og medier orkar å løfta tematikken. Han opptek svært mange foreldre over det ganske land.

For folk som vår håpefulle utdanningsminister, Kari Nessa Nordtun, som søkjer å gjenreisa skulen vår som ein effektiv læringsarena, bør dette heller ikkje vera ei tapt sak.

Og som nylege initiativ for mobilfri skule har minna oss om: Kva som er ei tapt sak, er ikkje hogge i stein.

Under Kringkastingsrådets første møte i haust, låg eit spørsmål frå ei mor på bordet. Ho lurte på korleis det heng saman at NRK som seier dei er opptekne av godt språk, endar opp med å pøsa ut bannskap også når barn er i målgruppa.

Hennar referansepunkt var serien «Campingplassen» som hennar femåring hadde sett. Mora gav døme på mykje grov språkbruk i serien, og lurte på om ho hadde misforstått noko. Skulle ikkje NRK unngå banning til barn?

Når redaksjonssjef Gisle Halvorsen svarer på Tro og mediers oppfølgingsspørsmål i denne saka er det med eit formular.

«I NRK er vi opptatt av å snakke og formidle et godt språk».

Men kva dei er «opptatt av», er ikkje halvparten så interessant som om dei vil gjera noko med det.

Truverd

For å finna ut av endringsviljen, må vi sjå nærare på argumentasjonen. Påstanden til NRK i deira svar, er at barn og unge nærmast treng banninga fordi ho gjer innhaldet meir «truverdig».

Akkurat dette er det freistande å plukka rett frå kvarandre. Her legg NRK til grunn vaksne sine kvalitetskriterium, som utan vidare blir overført rett inn i barna si verd.

Men kva fire- eller femåring stiller spørsmål ved at ein karakter i ei forteljing ikkje bannar? Barn treng ikkje banning. Det er heilt irrelevant for deira oppfatting av kvalitet.

Når det gjeld realistisk språk-input, treng NRK ikkje uroa seg. Språkleg forfall, som alt anna forfall, kjem heilt av seg sjølv.

I møte med kritiske spørsmål er redaktør Halvorsen førebiletleg snar til å gå i seg sjølv. Han innrømmer at banninga som det vert klaga på er «unødvendig» og «kunne vore fjerna».

Spørsmålet er kva som skulle til for at han hadde svart annleis? Når ville han ha sagt at vi mister noko verdifullt i formidlinga til barn om vi droppar bannskapen?

Fikenblad

Det neste fikenbladet i favør av bannskapen, er minst like ille. Argumentasjonen er faktisk som henta frå skulegarden.

«Noen barn og ungdom snakker mye grovere i virkeligheten enn de gjør i våre serier», går argumentasjonen. Og: «Vi toner dette veldig ned».

I møte med banning på Barne-TV, skal vi altså trøysta oss med at det kunne vore så mykje, mykje verre, fordi nokon der ute snakkar «ordentleg stygt». Hallo?

Dette fører oss dessutan rett til eit anna poeng. Språket i fjernsynsseriar, særleg retta mot barn, er, som det kjem fram her, alt i utgangspunktet tilrettelagt, og såleis ikkje fullt ut «autentisk».

Autentisk vs. tilrettelagt bannskap

Den «autentiske banninga» viser seg, ved nærare ettersyn, å vera ei «tilrettelagt banning».

Kva tap er det då om ein berre tek dette eitt steg lenger og forpliktar seg på godt språk framfor eit allereie vaklande og uthola «autensitetsprinsipp»?

Det «autentiske språket» med banning, skjellsord og seksualisert tabu-innhald, kjem til frå alle kantar. NRK treng neppe uroa seg over at denne delen av språkmodelleringa ikkje når fram til den oppveksande slekta.

Det dei derimot kan hjelpa foreldre, lærarar og trenarar med, er å gje barna godt, levande og oppfinnsamt språk. Til skilnad frå banning, som i stor grad lener seg på klisjear og repetisjon.

På sitt beste er NRK ein språkleg oase. Dei burde ikkje gå med på å fira ein tomme på verdien av godt språk, særleg ikkje overfor barn.

Ifølgje redaktør Halvorsen er dei «veldig bevisste på sin rolle som samfunnspåvirkere». Også dette kan synast som noko som kjem rett frå rikskringkastarens innebygde floskelfabrikk.

Det å banna til barn, er nemleg eit uttrykk for at ein ikkje er særleg bevisst.

Skadeleg? Eller berre ueigna?

Medietilsynet, som NRK knyter sin argumentasjon til, er på si side veldig oppteken av skiljet mellom kva som er «ueigna» og kva som er «skadeleg». Det skal truleg ein god del til for at fjernsynsspråket i seg sjølv skadar ein av deira minste. Det er heller ikkje poenget her.

Poenget er å etterstreba godt språk. Vakkert språk har ein eigenverdi, som ein institusjon som NRK burde ha alle føresetnadar for å forstå.

Bruksverdien, er Tro og medier også innom når dei påpeikar at pedagogikkprofessor Thomas Nordahl hevdar at banning gjer skulemiljøet meir utrygt. Lite banning, derimot aukar trivselen.

Seinast i går sto eg på sidelinja på ein ungdomsfotballkamp og såg ein ung dommar leggja ned ein heiderleg innsats for å røkta både spelet – og språket – på banen.

Slik er kvardagen på idrettsbanar, i klasseromma og i svært mange av dei tusen heimar. Godt språk kjem ikkje utan felles innsats.

Det er ingen grunn til at NRK tek sin del. Spar oss ein argumentasjon så tynn at han lyder som ei fornærming i øyra på foreldre og mange andre som driv språkrøkt i kvardagen.

NRK må gjera kva dei kan for eit bannefritt barne-TV.