Sofie Braut om ny trend: Kvifor er eg vakrare som viking?

Det skal godt gjerast å ikkje ha snubla over «korleis du ville sett ut som viking»-trenden, som no nokre veker har skylt over sosiale medium.

Men for dei uinnvigde: Opplegget er at du skal lasta opp eit bilete av deg sjølv på ei nettside som gjer nokre lynkjappe justeringar. Portrettet ditt vert straks tilført vilt, mellomblondt, lett tova hår, vikingaktig kappe og andre vignettar. Vips, så kan du drøyma deg tilbake til … ein svært moderne og tilpassa versjon av vikingtida

For dette er vikingtidsromantikk av mest gjennomførte merke. Eg kjem liksom i kontakt med mine villare og vakrare sider. Ei eventyrleg og ikkje minst oppgradert utgåve av meg sjølv kjem brått til synest. Eg er berre litt usikker på kva ho vil meg.

Kvifor slikt blir eit fenomen som folk på førti pluss hiv seg på, må ein ikkje vera trendforskar for å forstå. Det blir ei lita morosam greie, og ettersom den eine etter den andre deler sitt portrett med dåm av fordums mystikk, breier det raskt om seg.

Det har dessutan trenda ei god stund, denne kollektive lengten tilbake til ei fartsfylt fortid der vi ser føre oss at alt var meir … ekte? Utandørs? Spanande? Skjermfritt? Talet på seriar og bøker med tidsreiser og viking-aktige omgjevnader har komme ut av kontroll, og appellerer tydelegvis djupt.

Kanskje dette også er eit høve til å vurdera innhaldet i den dagdraumen me ber på, for å låna litt frå Olav H.Hauge?

Men sprakinga frå feittet av noko nyslakta, hengande over eit bål som kastar trolske skuggar, er no liksom meir interessant enn ein handletur i det grellgrøne ljoset frå Kiwien, der du hastig plukkar med deg noko plastpakka. Garantert smak- og luktfritt, i alle fall i forhold til i vikingtida.

For lukt- og smaksbiletet var truleg litt meir påtrengjande om du spolar tilbake tusen år.

Avslører vikingportrett-trenden ei verkeleg interesse for fortida, nærare bestemt for vikingtida? Neppe. Det er nok dessverre med den som med all annan selfie- aktivitet. Det handlar først og fremst om oss sjølve.

Som ein krigersk vri på Ole Paus-låten «Festsang ved feiringen av 7- årsjubileet for Oslosenteret for fred og menneskerettigheter». Ein sjølvopptatt sveip innom ei dunkel fortid. Vikinganes brutale livsvilkår vik fort tilbake for eit ivrig peikande «SE på MEG der da!»

Om vikingtids-romantikken berre er tull, røper han noko viktig om forholdet vårt til fortida likevel. Vi likar best fortida når ho er utstyrt med det beste frå vår eiga tid.

Det er for eksempel avslørande at mitt viking-eg er eit litt vakrare eg. Mot slutten av 700-talet, fortel nokre irar på besøk på Island begeistra at dei «ved midtsommartid kunne plukka lusa av sjølv ved midnatt». Det røper særeigne lysforhold, men meir om ein legendarisk mangel på hygiene. At eg har reinare hud, meir markerte bryn og klårare blikk som vikingmatrone på 45+ er besnærande, men totalt fritt for historisk fotfeste.

I min alder hadde eg vore olding i vikingsamfunnet. Demografiske anslag frå perioden er svært usikre, men kanskje 15 prosent av befolkninga var over femti år. Spedbarnsdøden var skyhøg. Ei gjennomsnittskvinne hadde vore rekna som vaksen, og var oftast gift, frå tolv-trettenårsalderen. Ho hadde fødd sju ungar på rekkje og rad, og arbeidd hardt så lenge helsa heldt. Neppe særleg lenge i trekkfulle og råe omgjevnader.

Eit verdsproblem som VG har teke opp i det siste, er dessutan eitt der vikingtids-portrettet kan vera ein del av løysinga. Ein «studie» avslørte denne veka: «Dette gjør at du oppleves som en kjedelig person». Vår tids ultimate frykt er keisemda. Merkeleg nok viser studien at skjermen, som heile vegen skal sikra oss mot keisemda, samtidig er eit signal om at vi er kjedelege.

Å bli utsett for noko keisamt er ille. Å vera keisam er langt verre. Dersom kjernen i vikingtids-dagdraumen er å riva seg laus frå skjermen og koma seg meir utandørs, er han jo faktisk innan rekkevidde!

Biletet eg finn på nettida norgeshistorie.no hjelper meg litt med å koma til hektene her heime i 2024. For om biletet av meg som viking heilt naturleg gjer meg til kneisande frue, hadde eg kanskje heller vore trell. Det innebar «lut rygg, solbrente armer og kro­k­ete nese (...) eldgamle klær, (...) den dårligste maten og (...) det tyngste arbeidet.» I beste fall hadde eg vore bonde. Eit heiderleg yrke, bevares, men neppe meir eventyrleg enn livet eg alt lever.

Vikingselfie-trenden handlar definitivt om eit stilskifte heller enn studium av fortida. Livet før år 1000, ser absolutt best ut sett frå sminke- og styliststova i til ein serieprodusent på 2020-talet.