Tre grunnar til at «Hegertun-linja» blir teologisk virvar

«Nå måtte jeg fortelle det til Linda og dermed knuse noe fint». Slik ordla Håkon Økland Kinsarvik seg i eitt av mange intervju i samband med at presten nyleg sto fram som homofil og bryt opp frå eit åtteårig ekteskap.

Med det oppsummerer han brutalt ærleg eit ofte oversett poeng. Nemleg at kostnaden ved å gjera seksuell identitet til den mest avgjerande faktoren i det komplekse samspelet vi gjerne kallar identitet, er skyhøg.

Forsøk på å kombinera

Den allmennmenneskelege leitinga etter kven vi djupast sett er, har dei seinare åra fått sterke føringar frå miljø som står kristen etikk og moral fjernt. Såkalla «skeive miljø» har sjølvsagt ikkje noko mål om at menneske skal underordna seg ein allmektig Gud som far, herre og endeleg autoritet.

Målet i den skeive rørsla er, for å seia det med Skeiv ungdom, «en verden der alle seksuelle relasjoner og uttrykk basert på samtykke og likeverd er akseptert». Den skeive forståinga av fridom skil seg skarpt frå ei kristen forståing.

Det er ikkje å undrast at Terje Hegertun og andres forsøk på å kombinera straumdrag og krav frå denne rørsla med tradisjonell kristen tenking om ekteskap og samliv får eit forvirrande resultat.

Invitasjon

Ekteparet Kinsarviks krevjande samlivsbrot, manar til mellommenneskelege omsyn og empatisk innsteg.

Å kommentera teologi som utkrystalliserer seg i personlege prioriteringar og historier, tek eg ikkje lett på. Dette er likevel ein invitasjon til å læra meir om korleis teologiske idear blir forstått og tolka inn i aktuelle livssituasjonar.

For dersom teologi berre kan drøftast som teori, seier vi samstundes at han eigentleg ikkje vedkjem livet. Før vi veit ordet av det, seier vi også at teologiske perspektiv er det motsette av mellommenneskeleg omsorg.

Jesus gjekk sjølv rett inn i dei mest kompliserte av liv. Han viste innleving, gav motstand, og peika ut ny kurs. Det er ei påminning. Kristen tenking kan tilflyta menneske i krevjande livssituasjonar som noko anna enn uvilkårleg aksept og enkel heiing.

Frukt av teologisk arbeid

Om eg varleg brettar saman den såre samlivshistoria til Kinsarvik, og let ho liggja, er det ikkje til å koma forbi at denne historia etterlet eit avtrykk større enn enkeltmenneska Håkon og Linda.

Noko av dette avtrykket les eg av som frukt av det teologiske arbeidet knytt til ein relativt nyetablert «konservativ mellomposisjon» innan samlivsteologien. Framståande teologar som Harald Hegstad og Terje Hegertun er faneberarar for denne.

Men heller enn «ei linje», minner dette om teologisk virvar. Hegertun, pinseteologen ved MF som i 2021 gav ut boka «Det trofaste samlivet» må bera ein stor del av ansvaret for at det no er vanskelegare enn før å orientera seg i dette landskapet for vanlege kristne.

Sjølv om boka hans vektlegg at han vil «gi leserne hjelp til å skaffe seg en bedre oversikt», ser det ut som det motsette har skjedd. Ved å gi inntrykk av at det finst ein mellomposisjon, der «fyrtårnet og gulltråden er det trofaste samlivet», slik Hegertun insisterer, tilslører han realiteten.

Når teologen Kinsarvik forstår Hegertun- linja slik han gjer, handlar det neppe om feillesing og misforståing. «Linja» er i realiteten berre er ei av krakeleringane i utfasinga av tradisjonell samlivslære.

Tre problematiske frukter av Hegertuns arbeid blir ekstra synlege i lys av denne saka.

«Forminskar» andre tema

For det første ser Hegertun-linja ut til å redusera andre nøkkeltema innan samliv, slik som skilsmisse og gjengifte. Sjølv om Hegertun vektlegg «det trofaste samlivet» er det grunnlag for å tenkja at mange, som Kinsarvik vil oppfatta at det Hegertun eigentleg seier er at teologien først og fremst skal fasilitera menneskelege behov og opplevd livskvalitet liv her og no.

Her handlar det om at presten har oppdaga at han er homofil, og at ei slik oppdaging heilt naturleg skal ha forrang framfor anna som livet gøymer på.

Fjernare teologi

For det andre: Det fjernar teologien frå den «kvardagskristne sfære». Hegertun framstiller i boka si til dømes homofili som noko som teologisk sett krev «kirurgisk presisjon». Signalet er tydeleg: dette er eit tema for fagfolk.

Men sanninga er at det finst ei rad kompliserte tema der livssituasjon, personlege føresetnader, val, lengt og behov utfordrar oss djupt i etterfølginga av Jesus.

Å setja homofili i ei særstilling er å gå med på premiss som er tilførte utanfrå. Frå ei umetteleg identitetspolitisk rørsle, som krev å få siste ordet. Bibelens perspektiv er at å vera ein Jesu disippel kostar alt, for alle.

Farga av alminneleg humanisme

For det tredje er Hegertuns samlivsteologi så farga av alminneleg humanisme, at det blir vanskeleg å skilja ut det spesifikt kristne.

Oppgjeret hans med klassisk teologi dreier seg om «at livskvaliteten til kristne homofile påvirkes negativt». I møte med livet mister menneske trua på Gud. Men motsett av tradisjonell bibelsk livshjelp, som seier at vegen tilbake til Gud går gjennom omvending, meiner Hegertun at betre teologisk tilrettelegging er det som trengst.

Ein får lyst å minna om Ronald Fangens langt meir djuptloddande og smertefullt provoserande erkjenning: «Gud er ikke human», i møte med moderne teologi si terapeutiske etteraping av allmenn psykologi.

No kan ein prest med lang utdanning visa til Hegertun for å legitimera eit syn der ein er «teologisk konservativ» med eit «klassisk» bibelsyn, men likevel, med liv og ord, fronta eit heilt nytt ekteskapsideal. Eit som også opnar for at skilsmisse og gjengifte kan vera nødvendig i prosessen med å vera ærleg mot seg sjølv.

Det er forvirring – ikkje klarsyn – i kjølvatnet av Hegertun-linja.