Vår avgud, hans makt

Saudi-Arabia har lenge finansiert moskear verda over. Det er lett å sjå tragiske resultat i Irak. Viktige område for kristendom var i aukande grad islamisert med oljepengar frå Golfen før bestialske IS kom. I fleire land i Sentral-Asia såg eg under ei reise nyleg at moskear sprett opp, bygde med pengar frå Saudi-Arabia og Qatar.

Også i Vest-Europa er moskear blitt bygde med saudiske petrodollar. Spreiinga av ekstrem islam har skapt mistru og frykt.

I vår ferske lov om trussamfunn kom ein mild paragraf: trus- eller livssynssamfunn som tek imot bidrag frå statar som ikkje respekterer trus- og livssynsfridommen, kan nektast offentleg tilskot. Det er ein sovande paragraf som er krevjande å praktisera.

Så blei det stille om saudi-finansierte moskear. Spreiing av radikal islam held fram. Men herskaren i Saudi-Arabia, Mohammed Bin Salman – populært kalla MBS, synest mindre glad i radikal islam enn dynastiet tidlegare har vore. MBS spelar også på andre strenger.

Saudi-Arabia har framleis nakketak på vestlege statsleiarar med oljerikdommen. Landet spelar også ei viktig rolle for fredsinitiativ i Midtausten, initiativ som no er lagde på is grunna Israels krig mot Hamas.

At MBS beordra drap på og partering av den saudiske journalisten Jamal Khashoggi, utført i ambassaden i Tyrkia for fem år sidan, blei raskt skuva til sides for viktige politiske interesser. Om MBS er eitt å seia: Hans olje er hans makt.

MBS-omstilling

Men MBS driv omstilling. Vi ser små teikn til at det sjølv i Saudi-Arabia er blitt litt lettare å vera kristen – der det i tiår har vore livsfarleg å gå frå islam. Det blir spanande å sjå om MBS verkeleg lettar på grepet som dei ekstreme religiøse leiarane har hatt.

Men for all del: MBS respekterer ikkje menneskerettar. Han let kvinner køyra bil, men fengslar aktivistar som har kjempa for retten. Alt nytt skal koma som milde gåver frå herskaren. Dei som set seg imot MBS, endar i fengsel eller i galgen. På éin dødeleg dag i mars i fjor avretta Saudi-regimet 81 menneske.

MBS vil bruka meir mjuk, men pengesterk makt. Den dagen klimakrisa gjer at han ikkje kan ta nakketak på verda med oljemilliardar, må kongedømet stå på andre bein. MBS veit at det ikkje finst betre og lettare kjøpte ambassadørar i Vesten enn dei idrettsgale. Dette publikummet bryr seg ikkje om kvar suksess-pengane kjem frå.

Aldrande stjerner

Styrtrike, aldrande stjerner som Cristiano Ronaldo, Neymar og Karim Benzema har inngått feite kontraktar for spel i Saudi-Arabia. Stjerner med overfylte kontoar får egoet styrkt av nye milliardar. At Ronaldo, Neymar og Benzema i praksis opptrer som absurd betalte ambassadørar for eit diktatur, spelar inga rolle.

Då saudiske Public Investment Fund, som Saudi-diktatoren MBS kontrollerer, kjøpte det engelske Premier League-laget Newcastle, kunne ein håpa at fansen hadde nekta å møta på St. James Park. Men nei. For dei er Newcastle igjen blitt eit topplag, jamvel med plass i Champions League som er blitt ny milliardbinge for MBS. Ei av mine ferske gleder var at Newcastle blei banka av tyske Borussia Dortmund i tredje runde i gruppespelet. Men éi svale gjer ingen sommar, og eg er knapt nok ei svale.

Saudi-Arabia og Qatar som lever i nabo-feide, konkurrerer om oppkjøp av pengesterk idrett. I månadsvis har sjeikh Jassim frå Qatar kjempa om å overta Manchester United. Utfallet er uvisst.

Men Qatar synest i stand til å kjøpa kva det skal vera. Måten landet kjøpte seg Fotball-VM på, er ei sørgjeleg historie.

Pastor kastet i fengsel

Vi håpar at det skjer ei vidare positiv utvikling for arbeidsvilkår og menneskerettar i Qatar. Men FIFA-bossen Gianni Infantino har ingen rett til å ta det minste av ei eventuell ære. Han er eit trist og pompøst symbol på at pengar trumfar alt når millionane dyrkar idretten som ein avgud.

I 2034 kan vi enda opp med Saudi-Arabia som arrangør av Fotball-VM.

Ingen vilje

Det finst diverre ingen maktstruktur som er villige til å stogga sjeikar, statskapitalistar og diktatorar som kjøper opp toppidrett.

I over eit tiår har Qatar eigd den franske fotballklubben PSG og stått for statleg pengedop, på tvers av fotballens regelverk som skal hindra klubbar nettopp i å bruka pengar dei ikkje har tent, til å kjøpa seg prestasjonar og tilgang til stadig nye milliardar. Alle forsøk på å koma til rette med dette, fislar bort.

Det er uråd å halda seg for nasen når ein applauderer det som skjer på idrettsbana. Dei mange som vel applausen, kastar dessutan pengar inn i milliardbingen til kronprins MBS og andre rå og mektige menn: Dei betalar dyrt for tv-kanalar og fotballdrakter. Milliardar som får Saudi-Arabia og Qatar til å gjera alt dei kan for å ta kontroll, kjem nettopp frå tv-avtalar og supporterbutikkar.

Massive overgrep mot kvinner

Vi reagerer med sinne når toppleiarar i næringslivet har nokre titals millionar i årsløn. Men mange dyrkar fotballstjerner som tener absurde millionar i vekeløn, betalte av kyniske kapitalistar eller av diktatorar på Den arabiske halvøya.

Saudi-dynastiet som lenge har spreidd ei ekstrem utgåve av sin eigen guddom, ser at det har endå meir å vinna ved å kjøpa toppidrett med status som minner om ein moderne avgud.