Vegen heim

Preik frå Den nordisk-katolske kirke søndag 8. mai i kapellet på Nordre gravlund.

Preiketekst: Joh 14,1–11.

Mennesket har aldri hatt så stor oversikt som i vår generasjon. Globalisering har vore trend i heile vårt hundreår. Men trass god oversikt over livet, geografien, medisinen, vitskapen med meir, tyder mykje på at mennesket er meir bortkomme i tilværet enn på lenge. Det skulle berre ein pandemi til, så spreidde panikken seg.

I evangeliet i dag møter vi sjelesørgjaren Jesus. Han trøystar sine pårørande. Han veit om og stadfester både deira uro, angst, sorg og smerte. Det skal bli gråt, seier Jesus. Slik er livet på jorda. Som om han seier det til oss. Bekymringar vil det bli, for brød, gjeld, born, fiendar, krig, stormakter, virus. Men likevel: «Lat ikkje hjarta dykkar uroast.»

Vegen du skal gå, vert ikkje til mens du går. – Nei, vegen er gitt, seier Jesus. Sanninga er gitt. Jesus har gitt begge deler.

Når menneske har komme bort frå Gud og innretta seg utan gudsdyrking, seier dei at det ikkje er skilnad på sanningar, alle er like sanne, ikkje skilnad på meiningar, alle er like gode, ikkje skilnad på vegar, alle fører til same stad.

Då er mennesket djupast sett åleine i verda. Då veks ein eksistensiell angst som er djupare, sterkare og farlegare enn bekymringane for dagleg brød.

Det er annleis med Jesus. Han lèt etter seg minne som utgjer alt vi treng for å finne vegen heim. Korkje indre uro eller ei fiendsleg omverd skal kunne føre oss på avveg.

Etter ei gammal jødisk legende om Adam då han låg for døden, bad han son sin Seth, om å gå til det tapte Paradiset og hente han ein kvist av livsens tre. «Ja, far, eg skal gå, men korleis skal eg finne vegen dit», svarte Seth.

«Når du kjem til Hebron skal du gå mot aust, og der skal du finne spora våre frå den gongen vi måtte rømme derifrå. Desse spora finn du lett, for der mor di og eg gjekk har det seinare aldri vokse noko, ikkje eit grasstrå.» Seth gjekk og fann fotspora og Paradisporten. Men porten var stengt. Og ingen kvist av livsens tre var å finne, så Seth kom tomhendt tilbake. Og Adam døydde.

Men vegen frå Paradiset til Hebron har ikkje berre Adam og Seth gått. Den vegen gjekk Jesus. Det er vegen frå himmelen til jorda. Jesus kom frå Faderen og vart menneske som oss. Han kan seie at «eg kjenner vegen til Faderen og den som kjem til meg, kjem til Faderen». Der er Paradiset. Hjå Gud Fader veks livsens tre og der har livsens elv sitt utspring. Vegen dit er vegen heim for eit menneske.

Slik lyfter Jesus blikket for disiplane mot det Paradiset mennesket stammar frå og som det har mist. «Eg går bort og steller i stand ein stad der heime. Så skal de vere der eg er. No veit de vegen dit. Følg meg, eg er vegen heim.»

Heimlengt i eit menneske er djupast sett hunger etter liv. Der er ein navlestreng som knyt meg til heimen min. Om eg aldri så mykje har farta ut i verda på eiga hand, så har eg berre éin far og éin heim. Der er mitt tilknytingspunkt.

Det er fritt fram for alle forsøk på å byggje eit tårn eller ein veg som fører til himmelen. Det er også fritt fram for å votere fram sanninga demokratisk. Eit menneske kan på eiga hand rydde vegar og skape seg sanningar. Men all erfaring viser at det uavhengige, sjølvstendige og sjølvbestemte mennesket endar i sine eigne tankar. Det er det modne mennesket som innrømmer at han er avhengig.

«Eg er …» seier Jesus. Han brukar Gudsnamnet. «Det er eg som er livsens brød, verdsens lys, døra, den gode hyrdingen, oppstoda og livet, det sanne vintreet, vegen, sanninga, livet.» Dette er ikkje uhyrlege påstandar, men vegvisarar. Han er det eg ikkje maktar å vere. Han fører meg dit eg ikkje maktar å ta meg fram sjølv. Det handlar om å finne heim.

Heimvegen er ikkje privat, men felles. Dette er det katolske ved den kristne trua. Ho er den same til alle tider, for alle menneske, på alle stader. Vi skuldar å hjelpe kvarandre framover på vegen. Om reisa vert lang, treng du ikkje vere redd for å bli trøytt. Der vil alltid vere nokon.

Medreisande som minner den slitne på at vi er på vegen heim, som oppmuntrar og vekkjer minna om Faderen. Og der heime i døropninga skal Jesus stå: «Eg skal sjå dykk att, og de vert hjarteglade og ingen tek gleda frå dykk.»