Vi foreldre er uvurderlege for borna våre

«Endeleg får verda litt tid til å puste», seier dottera mi som akkurat kom heim på juleferie.

Fram og tilbake-livet, usikkerheita og fleksibiliteten har vore langt framme i alle sine liv dei siste to åra, og ikkje minst i ungdommane sine liv. Livet har blitt sett på vent, lappen kunne ein ikkje ta når ein ville, juleforestillinga som dei hadde øvd på vart avlyst, idrettsstemner, arrangement og studieturar vart det ikkje noko av, og så var det heimeundervisning og isolasjon.

Sjølv om eg kan kjenne på at denne tida er utfordrande for meg, er det likevel ungdommane eg tenkjer mest på.

Det er mange stader ein kan leite for å finne løysingar på utfordringane for ungdommane. Men vi må ikkje gløyme at vi som er foreldre er uvurderlege for borna våre. Ungdommane sjølv seier at vi er dei viktigaste personane i livet deira, då må ikkje vi abdisere når det vert vanskeleg.

Styrking av foreldrerolla meiner eg er ei viktig satsing framover. Kva betyr det, spør du kanskje. Jau, at vi foreldre oppdagar kor viktige vi er for borna og ungdommane våre, sjølv om dei ikkje alltid viser det.

At vi som mødrer og fedrar rettar opp ryggen og er dei vaksne i heimen, tek på oss leiartrøya, som forfattar Liv Berit Heimdal Tønnesen seier, og at vi som foreldre er til stades. Ikkje berre er leiarar på jobben, men også heime.

Undersøkinga «Alt som skjer i familien», av NOVA ved forskar Ingunn Marie Eriksen, stiller spørsmåla: «Korleis er det å vere ungdom i dag? Kva forklarer ulike typar ungdomsliv? Og kor mykje har eigentleg familien å seie for unges tro på seg sjølv og framtida?»

Forskarar ved Velferdsforskningsinstituttet NOVA ved Oslo Met har følgt 81 norske ungdommar frå dei er 12–13 år og har kategorisert fire ungdomstypar: «Den lokalt forankra, den selvsikre optimisten, den sårbare og satsaren».

Den som kjem best ut i undersøkinga er den lokalt forankra, den trygge og sjølvsikre, som er fornøgd med livet slik det er. Forskarane vart overraske over funna deira, som viste at det som er avgjerande for at ungdommane får tru på seg sjølv og framtida, er om familien har relasjonelle ressursar.

Det handle om å ha tid til borna, ha måltid saman og skape eit godt klima for samtalar. Det er ikkje avhengig av økonomisk kapital eller sosial/kulturell kapital. Familierelasjonen er svært viktig, slår dei fast. Eg er overraska over at dette temaet ikkje har hatt eit stort fokus i forskinga tidlegare.

For ungdommane våre er ungdomstida spennande og viktig, men samtidig sårbar. Det er ei tid prega av endringar både emosjonelt og fysisk, og det kan vere utfordrande å vere i desse prosessane.

Det å finne ut kven ein er og kva ein står for er nødvendig og viktig. Det gjev også grunnlaget for god helse og livskvalitet seinare i livet. Her har vi foreldre ei viktig rolle å spele.

Som vaksne veit vi at livet ikkje er rett fram, og vi veit også at det er ikkje alle utfordringane vi kan gå utanom. Vi må komme oss gjennom dei.

For dei unge er det ikkje alltid like lett å forstå dette eller å få det til. Dei har behov for at vi vaksne fortel om våre eigne liv, at vi deler våre erfaringar og utfordringar for å hjelpe dei til å forstå at det er normalt at det svingar emosjonelt og fysisk.

Det er vanleg at vi som foreldre opplever å komme til kort når vi skal hjelpe våre ungdommar. Av personleg erfaring veit eg at det å opne opp og søke råd frå andre kan vere audmjukande, men kan bidra til å styrke relasjonen i heimen.

Også gjennom Ungdata-undersøkinga gjev ungdommane oss vaksne eit klart svar. Dei seier til oss vaksne: «Bruk oss, ha fokus på det vi får til og ikkje det vi ikkje får til, slik at vi kan ha tru på at vi er gode nok som vi er. Vi treng vaksne som er til stades og snakkar med oss, har tid til oss og ser oss.»

Jula som ligg framfor oss gjer at vi har litt meir tid, kan setje ned tempoet, ha lange måltid der vi delar det naturlege livet slik at vi kan både sjå kvarandre og vite at vi er viktige for kvarandre. Det handlar om å meistre livet saman.

God jul med kvarandre, alle saman!