Forskning: Dei fleste av oss godtar muslimsk måte å helse på

På forsommaren gjekk bølgjene høgt etter at ein Oslo-elev med muslimsk bakgrunn ikkje ville ta sin kvinnelege rektor i handa på skuleavslutninga.

«Folkens, vi bor i Norge, og vi kan ikke ha det sånn. Dere skal jobbe med norske kvinner, ellers så lykkes dere ikke i Norge», sa rektoren på ein video som i løpet av nokre få dagar vart sett fleire hundre tusen gonger.

Dermed blussa ein gamal debatt opp igjen. Mange hugsar NRK-innslaget der ei ung muslimsk kvinne legg handa på hjartet då kronprins Haakon strekte fram handa og ville helse på henne under eit moské-besøk i 2019.

– Respektløst

Mellom dei som reagerte den gongen var Dagen-redaktør Vebjørn Selbekk. På Twitter skreiv han:

«Jeg mener det er respektløst når kronprins Haakon blir stående med hånden ut i løse luften fordi en kvinne nekter å håndhilse på ham fordi han er mann. Såpass aktelse bør man kunne vise vår kommende konge og statsoverhode.»

Nekta jobb

Liknande hendingar har sett sinna i kok i fleire vestlege land, ifølgje studien:

• I Frankrike vart ei muslimsk kvinne nekta statsborgarskap fordi ho ikkje ville handhelse på ein fransk tenestemann.

• I Sveits er muslimske studentar pressa til å handhelse på lærarar av det motsette kjønn. Å ikkje handhelse vert sett på som brot på folkeskikken og manglande respekt for likestilling og sveitsiske verdiar.

• I Sverige blei ein mann nekta jobb fordi han ikkje ville ta den kvinnelege intervjuaren i handa.

• Her heime fekk ein muslimsk vikar ved ein barneskule i Oslo ikkje forlenga sitt vikariat fordi han ikkje ville handhelse på kvinner.

– Meir inkluderande

Forskarar i Bergen har sett på korleis folk i Noreg og Tyskland opplever ulike måtar å helse på.

Dei konkluderer med at det å vere open for tilpasningar i møte med kulturelle eller religiøse minoritetar, kan gjere Noreg og andre europeiske land meir inkluderande.

Det skriv forskning.no.

Til Dagen seier professoren bak undersøkinga at ho blei svært overraska og glad for funna.

Tre tenkte situasjonar

Den tyske delen av undersøkinga bygger på intervju med 2600 personar, som er eit representativt utval. Dei blei bedne om å ta stilling til tre tenkte situasjonar der muslimar ikkje vil handhelse:

• Eit møte mellom muslimske religiøse leiarar og lokalpolitikarar.

• Muslimske skulebarn som møter læraren første skuledag.

• Muslimske jobbsøkjarar på intervju.

Respekt, men ulike måtar

I utgangspunktet meinte eit stort fleirtal - mellom 70 og 77 prosent - at muslimane må handhelse i slike situasjonar.

Men då dei blei presentert for eit alternativ, å leggje handa på hjartet, sank andelen som insisterte på handhelsing til 40 prosent.

— Det syner at vi insisterer på respekten, men ikkje nødvendigvis på at den skal kome til uttrykk på ein bestemt måte, seier Elisabeth Iversflaten.

Ho er professor i statsvitskap ved Universitetet i Bergen (UiB) og ansvarleg for studien.

Same resultat i Noreg

I Noreg er det gjennomført ei liknande, men mindre omfattande undersøking, men ifølge forskaren med same resultat.

Datamaterialet i Noreg er henta frå Norsk medborgarpanel ved UiB, som gjer nettbaserte spørjeundersøkingar om nordmennes haldningar i viktige spørsmål.

— Oppsiktsvekkande potensial

Ivarsflaten meiner studien syner at det er eit «oppsiktsvekkande potensial for toleranse i befolkninga, sannsynlegvis mykje større enn mange har vore klar over.»

– Vår fortolking er at dei fleste insisterer på at ein skal vise respekt, men ikkje på ein spesifikk måte. Det er ein ganske sofisitikert form for toleranse. Gjensidig respekt og ulike måter å uttrykke det på er viktige nøklar i kvardagslivet. Vi er jo nøydde til å leve med at vi har ulike verdiar, seier Ivarsflaten til Dagen.

Finst unntak

Ivarsflaten seier det er liten skilnad på høgt utdanna og mindre utdanna eller kvinner og menn i gruppa som godtar alternativ til handhelsing.

Det mest innbitte kravet til handhelsing finn ein mellom dei som ser på muslimar som eit eksistensielt trugsmål.

– Vi veit ikkje kor stor denne gruppa er i dagens Europa. Nokre anslår den til 20 prosent. Mellom desse er det ingen toleranse for alternative helsemåtar, seier Elisabeth Ivarsflaten.