Hareide: – Eg ville gjort veldig mykje annleis i 2018

KrF-leiar Kjell Ingolf Ropstad og hans forgjengar, Knut Arild Hareide, kjem saman inn på Kafé Elling i Akersgata i Oslo.

Dei er begge travle i den politiske innspurten før jul, men tek seg likevel tid til ein kaffikopp på veg til møta dei skal i.

– Huff, det er vel eigentleg ikkje lov å seie, men budsjettdebatten i Stortinget i går var vanvittig kjedeleg altså, seier Ropstad og gjespar i det han slenger seg ned i sofaen.

– Ja, i går var det litt tørt, svarar Hareide og humrar.

Retningsvalet

Det har gått over to år sidan dei to kamphanane stod mot kvarandre i KrFs spektakulære retningsval hausten 2018.

Hareide, som då var partileiar, ville som kjent danne ei ny regjering saman med Senterparitet og Arbeidarpartiet, medan Ropstad ville inn i Erna Solbergs regjering beståande av Høgre, Venstre og Framstegspartiet.

Sidan den tid har mykje vatn runne i havet og i januar valde Ropstad å ta Hareide inn i regjeringsvarmen som samferdselsminister.

No snakkar dei ut om den tøffe tida då kompisane blei politiske rivalar, forsoninga i etterkant, Frps regjerings-exit, boka til Hareide-rådgjevar Emil Andre Erstad, Partiet Sentrum og skjebnevalet til hausten.

– Blei ikkje bitre

Sjølv om retningsvalet var intenst, hevdar dei at det ikkje påverka relasjonen deira.

– Paradoksalt nok, seier Hareide og forklarar:

– Vi ville sjølvsagt vinne begge to, men eg trur vi var litt roligare enn dei rundt oss. Vi visste at uansett kva regjering vi gjekk inn i, ville det ikkje bli supert, men heller ikkje berre problem. Vi såg nyansane. Det trur eg gjorde at det aldri blei bittert mellom oss, seier Hareide.

Det er Ropstad einig i.

– Det var veldig naturleg for oss å snakke saman, også om ting som gjorde vondt. Det trur eg var ein styrke, seier partileiaren som kallar Hareide ein «kompis».

– Krevjande tid

– Var det noko de sa eller gjorde i den tida som gjorde relasjonen dykkar krevjande?

– Ja, det var det, innrømmer Ropstad og tek ei tenkepause før han held fram:

– Det er ting eg av og til tenker på som eg burde gjort annleis, og eg lærte jo veldig mykje gjennom den prosessen. Eg er utruleg takksam over å kunne sitje her og framleis kalle Knut Arild ein ven, seier Ropstad og ser bort på Hareide som har blitt uvanleg stille.

Etter ei kort pause seier han:

– Det er veldig mykje av 2018 eg ville gjort annleis. Det handlar om prosessane, for vi var ikkje førebudde godt nok. Det er klart at det var oppheita. Vi var under eit enormt press, og det prega oss, men eg opplevde likevel at vi ville kvarandre vel, seier Hareide og legger til:

Borgarkrig

Hausten 2019 kom boka «Hareides fall» der Hareides nærmaste rådgjevar under vegvalet, Emil André Erstad, letta på sløret om korleis han opplevde tida rundt retningsvalet.

Han skildrar det han kallar ein «borgarkrig» i partiet gjennom fleire månadar med mistru, krangling og til slutt ein isfront.

Erstad fortel også om høglydte telefonsamtalar mellom Ropstad og Hareide, men at han sjølv fekk beskjed om å fortelje journalistar og andre at dei framleis var gode vener.

Avviser isfront

– Stemmer bilete Erstad teiknar av dykk?

– Eg kan ikkje hugse at vi skreik i telefonen, seier Ropstad og ler høgt.

– Nei. Det var nok særleg ein telefonsamtale Emil tenkjer på der vi var usamde. Men Emil og eg har nok takla utfallet av retningsvalet på litt forskjellige måtar, seier Hareide og ser bort på Ropstad som framleis ler.

– Det stemmer at den tida i 2018 var veldig krevjande, seier Ropstad og tek seg saman før han held fram:

– Men vi hadde eit anna perspektiv på retningsvalet enn dei rundt oss. Vi gjorde dette saman. Det var viktigare for meg å kunne kalle Knut Arild ein ven, enn at det gjekk sånn eller sånn, seier han.

Oppvask

– Trengte de eit «oppvaskmøte» i etterkant av retningsvalet?

– Vi hadde samtalar rett etter retningsvalet. Det trur eg vi hadde behov for begge to, seier Ropstad.

– Måtte de seie unnskyld for noko i dei samtalane?

– Nei, fordi eg gjorde det eg meinte var rett, og eg trur Kjell Ingolf gjorde det han meinte var rett. Eg tenkte aldri at eg skulle seie unnskyld til Kjell Ingolf, og eg tenkte heller aldri at han skulle kome til meg og seie unnskyld, forklarar Hareide før Ropstad konkluderer:

– Men om vi ikkje ba om unnskyldning, så var det ting vi måtte diskutere, men det blir mellom oss, seier han.

Lame duck

– Det som derimot var godt for meg var at han kom til meg og spurte om råd, fortsetter Hareide.

– Eg kunne sjølvsagt ikkje vere med på regjeringsforhandlingane, men eg var med og plukka ut dei som var der. Det var spesielt for meg å vere formelt partileiar, samstundes som Kjell Ingolf var utpeika som den neste. Eg følte meg som ei «lame duck», som amerikanarane kallar presidentar på veg ut, seier Hareide.

– Eg hadde det i alle fall lettare enn Biden har hatt det med Trump, kommenterer Ropstad og får begge til å bryte ut i latter.

«Ulv, ulv»

I januar 2020 endra det politiske bilete seg dramatisk. Framstegspartiet gjekk ut av regjeringa etter at Høgre, Venstre og KrF valde å hente den såkalla «IS-kvinna» til Noreg.

Etter at Frp var ute av regjeringa begynte umiddelbart spekulasjonane om Hareide kunne vere på veg inn.

– Hadde de snakka om dette scenarioet før 2020?

– Nei, no skal eg vere heilt ærleg, det var ikkje noko eg hadde sett føre meg. Dei hadde ropt «ulv, ulv» så mange gangar, men eg såg aldri nokon ulv, seier samferdselsministeren og slår ut med armane.

Open dør

Det hadde derimot Ropstad.

– Eg hadde tenkt gjennom scenarioet utan å snakke med Knut Arild om det, så når det skjedde, tok det ikkje mange timane før eg ringte han, fortel han.

– Men KrF er jo eit parti med yngre politikarar på veg opp og fram. Kvifor valde du ein tidlegare partileiar på veg ut av politikken?

– Han var jo også leiar for samferdselskomiteen på Stortinget i si tid, men det at han blei med for å samle laget, var bevisst frå mi side. Eg sa i januar at eg tok han inn for å bygge bruer. Det er viktig for meg, og eg skulle gjerne teke han inn tidlegare.

Vil reise saman

KrF har prestert historisk dårlege målingar dei siste månadane. Med eit snitt på 3,4 prosent i desember og enkeltmålingar langt nede på 2-talet, er partiet avhengig av å løfte seg for å nå sperregrensa ved valet neste haust.

Ropstad og Hareide er i full gang med å legge strategien.

– Vi har allereie diskutert at når vi får lov til å reise igjen, så kjem vi til å reise ein del saman. Det trur eg vil bety veldig mykje for mange. Både fordi han er den han er, men også grunna fagfeltet hans. Mange KrF-arar er opptekne av veg, seier Ropstad.

– Og ikkje berre den smale veg, kommenterer Hareide.

Sentrum

I haust har KrF fått ein ny konkurrent i Partiet Sentrum, som i stor grad består av utmelde KrF-arar som stod på Hareides side under retningsvalet.

– Vil ein del av Hareides rolle bli å tette lekkasjen til Sentrum?

– Den store utfordringa vår er heimesitjarane og dei store partia, men eg trur det har vore viktig for mange å høyre Knut Arild vere tydeleg mot Sentrum, seier Ropstad.

– Eg skal ikkje vere spåmann, men eg trur at av Sentrum, PDK og KrF, så er vi den einaste reelle moglegheita for å bety ein forskjell. Det er ein bodskap vi ønskjer å få fram, og eg opplever at eg kan bidra med noko anna enn Kjell Ingolf på grunn av historia frå retningsvalet, meiner Hareide.

Avviser nytt vegval

– Trur du KrF hadde leie på 3,4 prosentpoeng på snittmålingane dersom du vann vegvalet?

– Nei, det var noko vi var usamde om, altså kva som var riktig for partiet, men det vil eg ikkje snakke om no, seier Hareide.

– Er retningsvalet lagt dødt no eller kan det bli en omkamp i neste periode?

– Ein lærdom frå 2018 var at partiet ikkje er tent med ein så synleg diskusjon. Vi sit no i eit høgre-sentrum-samarbeid, og eg tvilar på at det er nokon diskusjon rundt det no, seier Ropstad.