NRK republiserer ikkje «Hjernevask» likevel: – Homofiendtleg og rasistisk program, seier kjønnsforskar
– Eg går ut frå at NRK kvir seg for å ta opp den kampen igjen, seier Jørgen Lorentzen.
Publisert
Sist oppdatert
For snart 13 år sidan publiserte NRK det omstridde tv-programmet Hjernevask.
Der gjekk programleiaren, Harald Eia, i rette med ei rekke kjønnsforskarar som hevda at biologi og seksualitet ikkje hang saman.
Annonse
Serien hadde stor suksess. Første episode hadde nesten 250 000 visingar.
Men kort tid etter Hjernevask kom ut, fjerna NRK serien frå nettsidene sine. I etterkant har det blitt spekulert i om det skuldast alle kontroversane publiseringa skapte.
I fjor haust kunne Dagen melde at NRK planla å republisere den segnomspunne tv-serien.
Men no har statskanal snudd igjen.
Menneskelege omsyn
Då Harald Eia gjesta podkasten Wolfgang Wee Uncut for eit drygt år sidan, kunne han avsløre kva som var grunnen til at Hjernevask først vart fjerna.
NRK, sa han, har i alle år skulda på utgåtte musikkrettar. Men det stemde ikkje, ifølge den kjente komikaren.
– Eg kan ikkje nemne namn her, men det handlar om at nokre av dei som var med sa at det var ei såpass stor personleg påkjenning at dei ikkje ville anbefale det for liv og helse.
Annonse
– Dei fekk så mykje pepar frå folk som var rasande på dei, så det er grunnen, sa han.
Sjølv om Harald Eia ikkje ville nemne noka namn, avslørte programskaparen Ole-Martin Ihle kort tid etterpå at det var snakk om omsyn til kjønnsforskaren Jørgen Lorentzen.
Det skjedde under ein temakveld om Hjernevask arrangert av Den konservative studentforeningen FAKS på Chateau Neuf.
Lorentzen var ein av dei sentrale personane i programmet som skapte mykje kontroversar. Forskaren enda med å melde statskanalen til Pressens faglige utvalg (PDF) for å framstille han feil, men utan å vinne fram.
Hadde planar om å publisere
Under same temakveld kunne Ihle komme med endå ei avsløring.
NRK skulle publisere den omstridde serien på nytt.
Underhaldningsredaktøren, Charlo Halvorsen, ville ikkje eintydig bekrefte det, men kunne bekrefte at dei «i kvart fall såg på moglegheitene for å legge ut serien» igjen.
Annonse
No har NRK bestemt seg. Serien kjem ikkje ut igjen.
Det kjem fram etter at Dagen søkte innsyn i prosessen med ei eventuell republisering.
– Det er ingen pågåande prosess med å få serien republisert, skriv Jan-Kristian Vikeiane Schriwer, rådgjevar ved underhaldningsavdelinga til NRK i ein mail.
Utgått rettar
Vikeiane Schriwer avslører også at det var han som stod bak avpubliseringa tilbake i 2010, og at han ikkje kjenner til spørsmåla om «musikkrettar og menneskelege omsyn til forskarane» som eit moment i saka.
– Det skuldast rettar til innkjøpt materiale, skriv han og utdjupar:
– Det er brukt klipp frå filmar som vi klarerte og betalte vederlag for sending + 30 dagar på nett. Det var vanleg på den tida.
Blei ringt opp av NRK
Annonse
Ole-Martin Ihle, som meldte at programmet kom til å bli republisert, forklarte i haust overfor Dagen at han hadde fått vite det av Harald Eia.
Eia seier no til Dagen at han blei ringt opp av NRK i samanheng med ei eventuell republisering av programmet. Det var også i den samanheng han skal ha fått vite at «omsynet til eit par av forskarane som var med i serien, som i ettertid hadde fått ein del pes og truslar, hadde gjort at NRK ikkje hadde ønska å republisere Hjernevask».
Likevel stiller han seg bak forklaringa NRK no gir.
– Eg kjenner Schriwer, og om han seier det, er det heilt sikkert sant.
Heldt ikkje mål i dag
Programskapar Ole-Martin Ihle, seier han gjerne skulle sett at NRK republiserte programmet.
– Det synest eg er synd at dei ikkje gjer, seier han.
Jørgen Lorentzen på si side seier statskanalen har tatt ei klok avgjerd ved å ikkje legge ut programmet på nytt.
Annonse
– Den ironiseringa og kampen mot vitskapen som Eia heldt på med, er vi vel forbi. Den er også til dels injurierande mot enkelte av oss fordi programmet inneheld ein rekke feil, så eg går ut frå at NRK kvir seg for å ta opp den kampen igjen, seier Lorentzen.
– Programmet er både anti-likestilling, homofiendtleg og rasistisk, så eg trur ikkje det heldt mål i dag, seier han.
Eia meiner kritikken frå Lorentzen ikkje står seg og viser mellom anna til at han klaga Hjernevask inn til PFU utan å vinne gjennom.
– Eg er einig med at Hjernevask er ein «kamp mot vitskapen», dersom ein med «vitskap» meiner det Jørgen Lorentzen heldt på med då han jobba som forskar, seier Eia.
