Sinne, irritasjon og skuffelse førte Rakel (19) inn i KrFU

– Eg var skuffa, sint, lei meg og irritert, seier Rakel Oline Moi.

19-åringen frå Klepp siktar til Klepp-saka, som enda med at politikarane i Klepp kommune på Jæren i Rogaland fjerna kulturstøtte til lag og foreiningar som forskjellsbehandlar homofile i verv og tilsetjingar.

Hos Moi blei sinnet til engasjement som blei til politisk toppverv på fylkesnivå.

– Hadde det ikkje vore for Klepp-saka hadde eg nok framleis synst politikk var «dritkjedeleg», innrømmer 19-åringen.

Ho er ikkje åleine.

Nesten ingen unge politikarar

Berre 9,8 prosent listekandidatane til årets kommune- og fylkestingsval er under 30 år, ifølgje Statistisk sentralbyrå (SSB).

I Rakel Oline Moi sitt parti, Kristeleg folkeparti (KrF) er bare 9 prosent av listekandidatane under 30 år. Kun Sosialistisk Venstreparti (SV) har dårlegare representasjon av dei yngste med 8,5 prosent under 30 år.

Senterpartiet har lukkast best. Her er drøye 12 prosent av listekandidatane under 30.

Unge kvinnelege politikarar er kjent for å måtte tole mykje hets i kommentarfelta. Likevel er det bare Rødt som har dårlegare representasjon av unge kvinner enn unge menn.

Særleg Miljøpartiet De Grønne slit med å få menn under 30 på kroken.

Berre 6,8 prosent av MDG-kandidatane er menn i denne aldersgruppa. Senterpartiet har størst andel menn med 10,3 prosent.

Når det gjeld unge kvinner kjem Rødt sine lister dårlegast ut. 8,7 prosent av listekandidatane deira er kvinner under 30 år. Senterpartiet er best i klassen også her. 14 prosent av listekandidatane deira er kvinner under 30 år.

Livssynspolitikk engasjerte dei uengasjerte

Av alle kommunestyra i Noreg er det noverande kommunestyret i Rakel Oline Moi sin kommune, Klepp. Gjennomsnittsalderen til representantane her er på heile 60 år.

Men to saker knytt til livssyn og trusutøving kan endre på det.

For Rakel Oline Moi sin del begynte det med at ho melde seg inn i KrFU «for å vere snill» med dei som stod på stand. Men undervegs i Klepp-saka blei ho spurt om å vere med på skuledebatt. Deretter stod ho på stand for KrFU.

– Eg sa til alle me trefte at kven du stemmer på har noko å seie for din kvardag. Etter eg hadde sagt det nok gonger til andre begynte eg å tru på det sjølv.

Det siste året har Moi merka at fleire unge tenkjer som henne.

– Eg føler folk har begynt å bry seg litt meir. Me starta lokallag for Klepp KrFU i fjor haust, og dei fleste som eg har snakka med har meld seg inn i eit parti, for dei har sett dei kan påverke politikken dei førar innanfrå.

– Eg har sett mange namn på kommunevallistene eg ikkje visste var interesserte i politikk, legg ho til.

Blei provosert av kyrkjebygging

I tillegg til Klepp-saka har debatten om nytt kyrkjebygg og rådhus på same tomt mobilisert eit stort engasjement i jærkommunen, Klepp.

Prosjektet har ein prislapp på i underkant av 700 millionar kroner. Samtidig har lokalavisa i fleire år skrive om kritikkverdige forhold til tilsette i helse- og omsorgssektoren i kommunen.

Då kommunestyret vedtok kyrkjebygging blei Thomas Sørnes (33) så provosert at han melde seg inn i Klepp Arbeidarparti.

– Eg blei skuffa og trist over at det går an å prioritere slik, fortel Sørnes.

Når er han fjerdekandidat på Ap-lista i kommunen.

Til liks med Rakel Oline Moi har han merka seg at Klepp-saka og kyrkjebyggsaka har engasjert fleire unge som vanlegvis ikkje er politisk aktive. Han håpar det vil gi utslag i kommunestyret etter valet.

Sjølv trur han at Sørnes at han som ung mann kan bety ein forskjell:

– Eg håper at eg kan tilby eit yngre syn på prioriteringar, der tilsette i helse og omsorg kjem før byggeprosjekter, seier han.

– Ikkje normalt

At det er saker knytt til trusutøving som har mobilisert så stort engasjement blant unge forundrar valforskar Johannes Bergh, ved Institutt for samfunnsforsking.

– Det er ikkje normalt, seier han.

Klima er derimot den saka som har mobilisert flest unge inn i politikken dei siste åra. Sakar kopla til identitetspolitikk, slik Klepp-saka er eit døme på, pleier derimot ikkje vekke ungt engasjement, ifølgje professoren.

– Det er heller dei godt vaksne som vanlegvis lar seg mobilisera rundt dette typen spørsmål, seier han.

Middelaldrande menn og kvinner er også best representert i kommunestyra, og det med god margin.

Valforskaren meiner dei unge har seg sjølv å takke.

– Det store bildet er nok at det er vanskeleg å få folk til å sei ja, ikkje at dei ikkje får sleppe til.

Gir råd til moderpartiet

På Klepp er Rakel Oline Moi i full gang med valkampen. Etter kvart som det politiske engasjementet har vakse fram har ho også funne andre saker å engasjere seg i, som til dømes ein restriktiv ruspolitikk.

– Det handlar om tryggleiken til unge, seier ho.

Medan Moi var elev på KVS Lyngdal var ho leiar i Lyngdal KrFU og nestleiar i Agder KrFU. Nå er ho innstilt leiar i Rogaland KrF frå hausten av.

Påstanden om at politikarar er kjedelege kan ho ikkje lenge stå inne for.

– Har du lyst å bli fulltidspolitkar sjølv?

– Ikkje så lenge KrF-leiinga held fram med å ivareta våre interessar så godt som dei gjer nå. Men viss det endrer seg blir det kanskje nødvendig.

– KrF hamna under sperregrensa med dagens partileiing. Kva må dei endre på i denne valkampen?

– Eg har fleire vener som seier dei er einige med KrF, men ikkje vil stemme på oss, fordi me er eit kristeleg parti. Me må få fram at me ikkje er ein kyrkjelyd, men eit parti med menneskeverd og nestekjærleik i fokus, seier Rakel Oline Moi.

Hva vil du stemme ved valget?