Vilde (29) og June (32) intervjua 200 kvinner om abort i ny bok: – Fekk sjokk

June Holm har tatt abort. Vilde Bratland Hansen var med i prosessen då ei nær venninne gjorde det same.

Nå har deira og 200 andre kvinner sine aborthemmelegheiter komme for ein dag i den nye boka «Avbrutt».

Vil ikkje stå fram

I boka fortel kvinner om letta etter abort så vel som anger på eit val som kanskje ikkje var like sjølvbestemt som det skulle vore. Somme fortel om sterke fysiske og psykiske smerter, andre om einsemd og emosjonelt utilgjengeleg helsepersonell.

Somme har vore livredde for at aborten skal bli avslørt av det kristne miljøet deira, andre for å miste partnarar som har trua kvinna med at ho øydelegg livet deira om ho ber fram barnet.

Andre kvinner igjen fortel om å ha fått full støtte av sine næraste uansett kva dei valde.

Brutalt ærlig bok. Fraværet treffer meg i mellomgulvet

Felles for dei alle er at dei ikkje vil stå fram med namn.

Holm og Hansen etterlyser openheit.

– Abort pregar deg så lenge du ber på han i einsemd, seier Holm.

Dei håpar boka vil gjere det lettare for kvinner å snakke om abort med sine næraste, lettare å finne informasjon og at abort skal få større plass i seksualundervisninga på skulen.

Skuldar KrF for abort-tabu

– I boka får abortmotstandarar og KrF får mykje av skulda for den manglande openheita. Kva skulle dei gjort annleis?

– Fjern skylappane. I staden for å diskutere nemnder og antal veker kunne dei heller snakka med kvinner som har tatt abort og finne ut kva som gjer at dei syns det er vanskeleg å bere fram eit barn, seier June.

Hansen reagerer på ordvalet til abortmotstandarar.

– Abort er eit eksistensielt val, og det er irreversibelt. Anten kan du ta abort eller bli mamma for alltid. Det er ein sårbar situasjon og då gjeld det for andre å ordleggje seg riktig.

– Fokuser på korleis me kan hjelpe dei i staden for å snakke om nullvisjon for abort.

Ber kvinnerørsla snakke meir om kvinna

– Kva kunne kvinnerørsla og abortforkjemparar gjort annleis for å unngå tabu kring abort?

– Eg bruker ikkje ordet abortforkjempar. Eg er ein forkjempar for kvinners rett til å velje sjølv, presiser Holm, som sjølv er feminist.

– Kvinnerørsla har gjort ein fantastisk innsats for at kvinner har dei rettane dei har i dag. Dei har stått på, så eg kjem ikkje på noko umiddelbart dei skulle gjort annleis.

Hansen på si side trur kvinnerørsla i somme tilfelle har «tatt litt lett på» korleis det kan vere å stå i ein abortprosess.

Cecilie (21) vil komme i kontakt med ufrivillig gravide: – Vi som er imot abort må være de første til å hjelpe

– Me må snakke om at abort kan prege kvinner meir enn mange gir uttrykk for. Kroppen er full av hormon og gravidsymptom, så blir det starta ein abortprosess med fysiske smerter og tankar om kva som kunne vore. Det blir ekstra vanskeleg når ingen andre set ord på det.

Hansen understrekar at dei også har snakka med kvinner som opplever aborten som smertefri og ei stor lette.

– Kvar historie er unik, seier ho.

Berre for dei ressurssterke

Fleire av kvinnene i «Avbrutt» har frykta at dårleg økonomi eller eit usikkert parforhold gjer dei uskikka til å vere mor.

– Morsrolla er den største jobben ein kan ha. Når ein er usikker på om ein klarer å ta vare på seg sjølv, korleis skal ein då klare å ta vare på eit barn? spør Holm.

Ho viser til forsking frå USA som har funne at det blei meir kriminalitet i område der abort har vore ulovleg, fordi kvinner ikkje har vore i stand til å ta vare på uplanlagde barn.

Kjetil (22) og Cecilie (22) med kortfilm om abort: – Ikke en tapt kamp

– Viss abort er riktig i ein slik situasjon, er det ikkje då ein fare for at kvinna tenkjer at det å bere fram barn er berre for dei ressurssterke?

– Jo, seier June og poengterer:

– Viss det kjennest riktig for kvinna å halde fram med svangerskapet, må dei som står rundt ho huske på at det er berre kvinna sitt val. Då må dei støtte ho uansett.

– Veldig synd

Hansen og Holm meiner det er viktig å stille spørsmål ved samfunnet sine forventningar til kven som bør bli foreldre og kven som ikkje bør.

– Det ideelle reproduktive subjektet er kvinner på 40 år med fast jobb, høg utdanning og eigen bustad. Samstundes veit vi at den ideelle reproduktive alderen reint fysiologisk er når vi er 20 til 30 år, påpeiker Hansen.

Ho meiner at det å få barn må bli sett på som like verdifullt arbeid som å jobbe hundre prosent.

Her tek skattebetalarane rekninga for at Randi (34) skal gå heime med barna: – Familieverdiar er meir akseptert her

– Nokre av kvinnene vi har snakka med kjenner seg ikkje trygge nok til å bli mamma i sin livssituasjon, sjølv om somme av dei kanskje eigentleg har lyst.

«Avbrutt» fortel om kvinner som har sett seg nøydd til å ta abort fordi dei ikkje får barnehageplass til barnet før det er to år, og dei ikkje har pengar til å vere ulønt så lenge.

– Det er veldig synd viss abort blir einaste utveg i slike situasjonar, seier Holm.

Kvinnene som klarte seg best etter abort var opplyst om kjønnsroller og hadde rollemodellar, som sjølv er opne om graviditet og svangerskapsavbrot, ifølgje forfattarane.

Ikkje førebudd på eigne abort-reaksjonar

– I boka skriv de at kvinna må få rett informasjon i samband med abort. Kva er rett informasjon?

– At den enkelte kvinna får informasjon utifrå det behovet ho har, og at ho er førebudd på kva som kan skje før, under, og etter inngrepet, seier Holm.

Då ho sjølv tok abort visste ho ikkje kor ho skulle tatt kontakt for å få gjennomført inngrepet. Ho visste heller ikkje om samtaletenesta Amathea eller korleis andre kvinner har reagert psykisk og fysisk i etterkant.

– Sjølv om eg kjende meg letta over aborten etter kvart, kjendest det veldig tomt med ein gong. Mange kvinner vi har snakka med blir urolege for om dei er unormale som reagerer på måten dei gjer. Hadde dei vore førebudd hadde det kanskje ikkje skjedd, seier Holm.

– Informasjon som er støttande for nokon kan verke støytande for andre. Korleis skal helsepersonell vite kva som er rett i kvart tilfelle?

– Vi veit frå forsking at helsepersonell distanserer seg frå kvinnene som skal ta abort, fordi dei er redde for å påverke i eine elle andre retninga. Resultatet er at kvinner kjenner seg møtt på ein robotliknande samlebandmåte, seier Hansen.

– Dei kjenner seg til bry, supplerer Holm

I samband med ein abort treng kvinner framfor alt å kjenne seg sett og anerkjent, ifølgje forfattarane.

Dei er derfor kritiske til at regjeringa har kutta pengestøtta til samtaletenesta, Amathea med millionar, parallelt med ressursmangel i helsevesenet.

– Helsepersonell må få meir kunnskap og meir tid til kvar enkelt kvinne, meiner forfattarane.

– Pressa til abort

Lengre samtalar med kvar kvinne gjer det lettare å fange opp dei som kjenner seg pressa til å ta abort. Forundersøkinga på sjukehuset er meint å ha ein slik funksjon, men tilbodet varierer frå sjukehus til sjukehus, ifølgje Holm og Hansen.

– Kva har gått gale i tilfelle der kvinner angrar på valet eller kjenner seg pressa til abort?

– Då me snakka med tidlegare Ullevål-overlege, Torbjørn Broch Steen, sa han at det einaste tilfelle ei abortnemnd gjer nytta si i dag er når ei kvinne er pressa av partnar til å ta abort, for då har nemnda moglegheit til å fange det opp.

Jordmoren benyttet seg av reservasjonsretten etter 17 år

– Presset skulle vore fanga opp lenge før, seier Holm.

Begge trur kvinner ofte lar seg påverke av andre sine meiningar. Til dømes har dei snakka med «ganske mange kvinner» som etter ein one night stand har fått høyre av partnar at «du øydelegg livet mitt dersom du ikkje tar abort».

– I slike situasjonar skulle det også vore samtale om støtte og oppfølging til menn, seier Holm.

– Ikkje gi råd

– Kva er det viktigaste de har lært i arbeidet med boka?

– Eg er sjokkert over kor mange faktorar som speler inn når ei kvinne tek abort og har nok blitt meir medviten på at ein skal vere veldig forsiktig om å meine noko om kva kvinna bør og ikkje bør, for det er så lett å ville opp til andre sine forventningar i ein sårbar situasjon, seier Hansen.

Holm seier seg einig.

– Eg var så blåøygd og visste berre ein liten promille av korleis abort kan opplevast for ulike kvinner. Boka viser kor viktig det er å lytte i staden for å gi råd.

Holm fortel ho er blitt kontakta av konservative kristne som seier det same.

– Det har nesten vore litt rørande å sjå dei på boklanseringa og høyre dei takke for boka. Det er så positivt, seier Holm.

– Kva råd vil de gi familie og partnarar i situasjonar der nokon står overfor val om abort?

– Ver ærleg på at du synest det er vanskeleg å prate. Spør heller kvinna kva ho treng av deg nå. La så det vere opp til ho sjølv å definere kva veg samtalen skal ta vidare, seier Vilde Bratland Hansen og June Holm.