– Det er ikkje Trump som er USA sitt problem

Guinness vart fødd av misjonærforeldre i Kina, har doktorgrad i sosiologi frå Oxford University og har budd i USA sidan 1984. I løpet av denne perioden har han sett landet bli stadig meir polarisert. No meiner han situasjonen er kritisk.

«Last Call for Liberty» er tittelen på den siste boka til Guinness.

– Det er eit forsøk på å adressere den pågåande krisa, seier han til Dagen.

Auka motsetnader

Tidlegare har Guinness skrive over 30 bøker, i spekteret frå kristent trusforsvar til kulturanalyse. Fleire av dei tek opp amerikanske tilhøve.

– Det er ikkje spørsmål om at USA er djupt splitta. Mange vil seie landet er like splitta i dag som det var rett før borgarkrigen, på 1850- og 1860-talet, og spørsmålet er kvifor, seier Guinness.

Nokre viser til konflikten mellom liberale og urbane elitar på kystane og konservative og rurale amerikanarar i Midtvesten og sørstatane. Andre meiner striden står mellom nasjonalistar og populistar på den eine sida og globalistar på den andre sida.

– Men eg meiner den verkelege splittinga er mellom dei som forstår Amerika, og framfor alt fridom, i lys av den amerikanske revolusjonen, som var distinkt bibelsk med inspirasjon frå reformasjonen, og dei som forstår Amerika og fridom i lys av den franske opplysinga og revolusjonen, forklarer Guinness.

Fundamentale skilnader

Dei to revolusjonane fann stad omtrent samstundes, den amerikanske i 1776 og den franske i 1789. Begge vert også trekte fram som inspirasjonskjelder for den norske Grunnlova i 1814. Men sjølv om revolusjonane hadde fellestrekk, med vekt på til dømes folkestyre og grunnleggjande menneskerettar, understrekar Guinness at dei hadde fundamentale skilnader.

I dagens USA ser han utslag av dette i kamp for sosialistiske samfunnsreformer, den seksuelle revolusjonen, identitetspolitikk og krav om å vere politisk korrekt.

– Alt dette går tilbake til den franske revolusjonen, ikkje den amerikanske, seier Guinness.

Farvel til republikken

– Kva står på spel, slik du ser det?

– Det er USA, slik det ein gong vart etablert. Spørsmålet er om republikken vil bli gjenoppretta, eller om han vil verte avskaffa og erstatta med noko anna, seier Guinness.

Det banebrytande nye med USA var at landet skulle vere ein republikk - eit ord som betyr «av folket». Det innebar at folket skulle styre seg sjølve, utan ein konge eller annan øvste herskar som dei ikkje hadde valt sjølve.

– Du kan sjå i den offentlege debatten i dag at det er mange, enten dei ser det sjølve eller ikkje, som ikkje finst interesserte i republikken slik grunnlovsfedrane etablert han, seier Guinness.

Effekt av slaveriet

– Kvifor trur du denne konflikten har oppstått?

– Den viktigaste grunnen til at grunnlovsfedrane er blitt forkasta, er den blinde flekken, sjølvmotseinga, hykleriet og vondskapen ved slaveriet, seier Guinness.

Forfattaren påpeikar at dette var eit uløyst problem då USA vart etablert. Han viser til at president Abraham Lincoln, som leie landa gjennom borgarkrigen og vart drepen i eit attentat då krigen var over, tok oppgjer med slaveriet. Men no meiner Guinness at sjølvkritiske amerikanarar ikkje nøyer seg med å korrigere manglar ved det banebrytande fridomseksperimentet som USA var frå starten.

– No vil dei kaste ut barnet med badevatnet. Alt som har med grunnlovsfedrane å gjere, blir avvist som privilegium for kvite menneske.

Saknar ein Lincoln

– Men somme vil innvende at sjølv om slaveriet vart avskaffa, så kom raseskiljelovene som vart ståande heilt til 1960-talet?

– Absolutt. Lincoln døydde, og så kom raseskiljelovene som var forferdelege, seier Guinness.

Men han påpeikar at også den afroamerikanske borgarrettsforkjemparen Martin Luther King Jr. viste til fridomen som var lova i den amerikanske sjølvstendefråsegna frå 1776. Der står det at ein ser det som sjølvinnlysande at alle menneske er fødde frie og av Skaparen er gitt visse rettar som ingen kan ta frå dei, som retten til liv, fridom og til å søkje lykka.

– Men ser du på nokre av etterfølgjarane hans, så avviser dei heile sjølvstendefråsegna, seier han.

Farvel til einskap

Problemet i dag er ifølgje Guinness at mange amerikanarar ikkje forstår trugsmålet dei står overfor - og at det ikkje finst nokon leiar med same format som Lincoln.

– Han snakka om at fridomen måtte bli fødd på nytt, seier Guinness.

– Det vi treng i dag, er at fridomen må bli fødd på nytt endå ein gong, men det er ingen som tek til orde for dette. Veldig få menneske har ei historisk forståing her.

Forfattaren påpeikar at det berande amerikanske mottoet har vore «Einskap i mangfald» - «E pluribus unum» på latin.

– I eit så mangfaldig samfunn treng du noko som er felles, seier han.

Sidan 1960-talet meiner han skulesystemet slutta å gi den danninga som er nødvendig for å oppretthalde denne einskapen.

– No har Amerika berre mangfald og ingen einskap.

Fryktar rekyl

I eit intervju med Dagen i forkant av presidentvalet i 2016 stilte Guinness spørsmål om Donald Trump kunne vere «Guds knusekule» for å hindre USA frå å øydeleggje seg sjølv.

– Korleis ser du på dette no?

– Eg trur framleis det er slik. Han stoppa Hillary Clinton frå å bli president. Med åtte fleire år med henne etter president Obama, ville det eg kalla kreftene frå 1789 vunne ein avgjerande siger. Og det kan vere at opprøret mot Trump vil føre til ein slik rekyl at det blir eit skifte mot det progressive venstre, sier han.

Guinness understrekar at han ser store manglar hos Trump, men meiner presidenten har gitt USA fire år til å tenkje seg om.

– Har dei brukt desse fire åra godt? Nei.

Han meiner kritikarar av Trump er blitt opphengde i han som person og overser at han ikkje er årsaka til problema, men heller ein konsekvens eller eit symptom.

Forsvarer ikkje Trump

Albert Einstein sa ein gong at dersom du vil løyse problema i verda på ein time, skal du bruke 59 minutt på å definere kva problema er og så eitt minutt på å løyse dei. For Guinness illustrerer denne utsegna at amerikanarane i dag ikkje ser kva den kulturelle krisa verkeleg dreiar seg om.

– Mange europearar vil meine at Trump nærmast fremjer konflikt og splitting ved korleis han snakkar og opptrer. Korleis tenkjer du om dette?

– Det gjer han til ein viss grad, seier Guinness.

Samstundes påpeikar han den europeiske oppfatninga i stor grad er prega av dekkinga til liberale media som New York Times og Washington Post, som han meiner er sterkt negativ merksemd mot Trump.

– Eg forsvarer han ikkje, men USA er så djupt splitta at ein ikkje kan stole på mykje av pressedekninga, seier han.

– Bibelsk grunnlag

Guinness meiner europearane sjølve står midt i ei utvikling med massivt veksande byråkrati.

– Du har ingen kraftfulle perspektiv på fridom i Europa, seier han.

I motsetnad til dette meiner han det amerikanske synet på fridom, trass sine veikskapar, er det beste og mest realistiske verda har sett.

– Og det var grunnleggjande bibelsk, seier Guinness.

Derfor meiner han kampen om fridomen i USA er så avgjerande.

Tverrpolitisk bøn for Trump

Her må du leite lenge for å finne ein gudsfornektar

Selv hvite evangelikale kristne reagerer på dette