Eplemost, takk

Det er gode grunnar til å ta eit glas vin.

Men nei, eg drikk ikkje alkohol. Eg har slutta.

Det var ikkje fordi eg tykte det smakte vondt eller at eg hadde ein tendens til å drikke for mykje.

Dessutan var det ganske fint å kunne takke ja viss nokon opna ei vinflaske. Eller å berre la kelneren slå vin i glaset utan å måtte stoppe han eller henne og seie at eg ynskjer alkoholfritt.

Det var fint å kunne løfte glaset til ein skål med andre rundt bordet.

Det var heller ikkje fordi eg har lese i Bibelen at det er synd å drikke. Då eg vaks opp på åttitalet, var det sjølvsagt at kristne ikkje drakk. Til gjengjeld tok vi gjerne ein røyk eller to.

Men så flytta eg til byen og begynte å studere. Overgongen frå tre år på kristen internatskule til Universitetet i Bergen var stor. Fagleg var det ein draum. Sosialt var det som å entre ei anna verd.

Vekke var torsdags- og søndagsmøte. I staden var det fagfestar med medbrakte klirrande flasker i plastposar, høg musikk og tett dansing.

Eg drog colaen opp av plastposten.

Men det var først etter nokre utanlandsturar at eg begynte å takke ja til alkohol. Eg var ute på landsbygda i Ukraina, og gamlefar i familien henta fram den beste sjampanjen dei hadde for å setje pris på gjestene frå Noreg.

Eg takka nei og høyrde han seie noko. Til slutt oversette nokon andre for meg: Det er ei skam å seie nei, sa han.

Som student i England engasjerte eg meg i det kristne studentlaget. Der måtte vi avslutte bibelgruppene i tide til at dei nådde «last order» eller «siste runde» på den lokale puben.

Eg forklarte norsk avhaldssak utan at det gjorde inntrykk. Derimot måpte dei forskrekka då eg fortalte at vi gjerne tok ein røyk. Verkeleg? Røykte kristne?

Som journalist begynte eg å ta eit glas vin eller drikke ei flaske rusbrus i festleg lag. For å vere ærleg, var det befriande motstandslaust og inkluderande.

Men i lange periodar drakk eg så sjeldan og lite at eg tenkte at eg kunne like godt vere avhalds. Eg kjende på eit visst ansvar for at nokon skulle vere det.

Så vart eg vitne til at ei ung og dyktig kvinneleg kollega frå ei anna avis takka nei til eit glas vin på ein middag og fekk høglydt spørsmål frå ein eldre mann i bransjen om ho var gravid. Det var ho. Men ho hadde ikkje tenkt å seie det til nokon.

Den episoden gjorde at eg nokre månader seinare tok mitt siste glas med vin.

Eg har ikkje sett skrifta verken på veggen eller i Bibelen. Og eg forstår veldig godt at for mange er det eit gode det er vanskeleg å gje avkall på.

For nokon frå bedehusbakgrunn er det eit fridomsprosjekt å kunne ta seg eit glas vin. Og det kan vere eksplisitte ynskje om å sende signal om at kristne faktisk kan drikke.

Gjennom kyrkjehistoria har vin blitt sett på som ei Guds gåve og ei velsigning for mennesket. Måtehald er ein av dygdene som filosofen Aristoteles utforma og som har vore med å prege vestens tankesett. Med måtehald unngår ein også regeltyranni.

Folk reiser meir, møter gamlefar i Ukraina eller andre kulturar der det er vanskeleg å gjere seg sær og takke nei.

Men eg konkluderte med at det er viktig at det alltid er nokon rundt bordet som takkar nei. Nokon må ta ein for laget.

Difor har eg likevel valt å bli avholds igjen. Alkohol er ikkje berre eit problem for dei som blir avhengige. Det største problemet på rusfeltet er ikkje alkoholisme, men den omsynslause åtferda knytt til rus, seier forskar Lillian Bruland Selseng ved Høgskulen på Vestlandet. Ein kan nemne i fleng: vald, trakassering og utruskap.

Måtehald er ein dygd. Mot er ei anna dygd.

Å vere modig er ein stad på skalaen mellom å vere dumdristig og å vere feig. Når 85 prosent av nordmenn oppgjev å ha drukke alkohol siste år, kan det vere modig å gjere det motsette.

Rustelefonen gjev råd til unge som ikkje vil drikke alkohol: Alliér deg med andre som ikkje drikk. Det er lettare å seie nei når ein er fleire.

Det er mange gode grunnar for å ta eit glas vin, ikkje minst på det individuelle plan. Viss vi seier noko anna, er vi ikkje sannferdige.

Det er også mange grunnar til å la vere, men mange av dei er på eit kollektivt plan og at ein let omsynet til andre - som ein gjerne ikkje veit kven er - vege veldig tungt.

Nettopp det kan vere ein av grunnane til at det er ei krevjande avgjerd å be om eplemost når andre takkar ja til vin.

Slik har vi kartlagt Kristen-Norge

Så mange aktive kristne drikker