Her går predikanten Johannes Kleppa laus på bedehuset med slegge

Ein velbrukt aluminiumsstige blir sett opp etter veggen. Johannes Kleppa slenger ein oransje hjelm på hovudet og grip hardt om skaftet på ei slegge.

Oppe på taket løfter han slegga og slår av full kraft mot skorsteinen. Snart er han innhylla i støv frå knuste mursteinar. Store og små bitar av pipa kjem deisande nedetter taket og og set merke i bakken når dei landar.

Ryfylke-bergensaren kan trygt kallast inkarnasjonen av Bedehus-Noreg. Heile sitt yrkesaktive liv har han brukt i kampen for ein lågkyrkjeleg vekkingskristendom.

Det kallar kanskje på eit lite ironisk smil når denne mannen, av alle, har teke på seg å jevna eit bedehus med jorda.

– Vemod? Nei, ikkje slik det etter kvart blei med dette huset, seier Johannes Kleppa.

68-åringen kjem ned frå taket og bytter slegge med kubein. Glaslister og kledningbord losnar frå reisverket.

– Her har eg ved for resten av livet, seier Kleppa.

Godlyd frå motorsaga

Det byrjar å bli ei stund sidan salen fyldest av song og musikk og av preiker som rørte hjarto til omvending og nytt liv.

– Det har ikkje vore nokon særleg aktivitet her sidan midt på 80-talet. Då samla vi bedehuslivet i eit nytt og meir sentralt bygg lenger nede i bydelen, seier Astrid Skrunes, leiar i bedehusstyret.

I dag gler ho seg over lyden frå Johannes Kleppa si motorsag.

– Det er ein stor, stor lettelse at vi endeleg har funne ei løysing på kva vi skulle gjera med dette bygget. Eg trur knapt eg hadde teke eit år til som leiar i styret dersom bygget skulle bli ståande, seier Skrunes og finn knapt ord som kan lovprisa jobben som Johannes Kleppa har teke på seg.

– Det er ingen andre enn han som kunne gjort noko slikt. Og han gjer det med slikt overskot og humør at ein berre må beundra det, seier ho.

Avvigsla

Dei siste åra har Vassenden bedehus i skogen nokre steinkast frå marinebasen Haakonsvern blitt ein klamp om foten på indremisjonsvenene i Bergen vest. Ein klausul i vedtektene hindra sal til andre enn dei som driv kristeleg verksemd.

Ei tid var det planar om bustadbygging i området, og då livna tanken om å bruka bygget til barnehage. Men utbyggingsplanane vart lagde bort og huset utsett for hærverk. Og med opne vindauge og dører vart det teke i bruk av nye grupper utan leigeavtale.

I mars blei bedehuset avvigsla. Noreg var på veg inn i koronatida, og berre seks-sju menneske møtte fram. Det vart bore fram takk for det huset hadde betydd for mange, og Jesus-bilete vart teke sirleg ned frå veggen og bore ut.

Første gong

Inne i bedehussalen tek Johannes Kleppa fram motorsaga. Han klatrar opp på eit stillas og skjer ut store felt med panelbord i taket. Over tverrbjelkar mellom taksperrene har han laga seg ein gangveg med tjukke plankar. Den brukar han til å stå på når han skal riva det utvendige taket.

– Har du rive eit hus før?

– Nei, men eg er oppvaksen på gard og har ein bygningskyndig bror, svarar Kleppa.

Glanstid etter krigen

1939: Eldsjeler i vestre delen av gamle Laksevåg kommune opplever at området manglar eit bedehus. Dei får gratis tomt og bestemmer seg for å reisa bedehuset i det geografiske midtpunktet av skulekrinsen. Det var gjerne slik at ein løyste lokaliseringsspørsmål i gamle dagar.

Huset hadde si glanstid like etter krigen.

– Då var her vekkingar, som har hatt ringverknader heilt til vår tid, seier Kleppa.

Eldre menneske minnest framleis livet på Vassenden bedehus. Nokre av dei går tur forbi huset og slår av ein prat med han som riv.

– Dei fortel om søndagsskule, julefestar, basarar og stappfullt hus. Eg har snakka med folk som gjekk på søndagsskule her så seint som rundt 1980. Etter år 2000 har aktiviteten vore minimal, seier Johannes Kleppa.

Bustadmønster og vegbygging gjorde at Vassenden bedehus bli liggjande avsides. Mange såg tidleg at huset låg feil til, og ei bøne- og bibelgruppe byrja tidleg å arbeide for andre løysningar.

Resultatet blei Hilleren misjonshus, som ligg strategisk til langs vegen og nærare dei tettare befolka områda i bydelen.

I mange år har spørsmålet lege og murra og dukka opp til overflata på omtrent kvart einaste årsmøte:

«Kva skal vi gjera med Vassenden bedehus?»

Likar praktisk arbeid

Knapt nokon har meir kunnskap om vestnorske bedehus enn han som no har tok på seg å riva det etterkvart målingsslitne gudshuset i skogen. Johannes Kleppa har vore medforfattar av to bøker som presenterer samtlege bedehus i Rogaland og Hordaland, og han er eit levande leksikon for den som er interessert i bedehuset si historie.

Kleppa har vore redaktør i indremisjonsbladet Sambåndet og her i Dagen, og framleis er han på farten som predikant i bedehusland. Det er forklaringa på at det har vore lite riving dei siste vekene, men førre veke var han i gang igjen.

Men korleis kan ein mann på nærare 70 koma på å riva eit stort hus med berre nevane - eller rettare sag: med hammar, brekkjern, motorsag og slegge?

Den eine forklaringa er behovet for å finna ei løysing på det som bygde seg opp til eit betydeleg problem. Men alle historiar har ei personleg side, også denne:

– Eg likar praktisk arbeid. Eg har drive med det heile livet. Det er fint å ha noko å hengja fingrane i som pensjonist, og så får eg altså all materialen heim til ved.

Madrass på bakken

Kleppa seier det har gått greit med rivinga. Han stressar ikkje, men trur at prosjektet kan avsluttast neste sommar. Koronatida har gitt meir tid til riving og mindre høve til reising som predikant.

– Så langt har det gått fortare enn eg hadde tenkt.

Av to fjøler har han laga ei renne frå taket. På bakken ligg ei madrass som tek imot så hellene får ei mjuk landing. Kona Oddlaug står på bakken og tek unna ei og ei helle før den neste blir sendt ned renna.

På ein effektiv halvtime har ho lagt eit hundretals taksteinar i sirlege stablar.

– Det har gått veldig greit i dag. Han har vore flink og effektiv oppe på taket, seier Oddlaug Kleppa.

Denne delen av arbeidet er det mest tidkrevjande. Johannes Kleppa har laga eit anslag og kome til at taket rommer omlag 3000 skiferheller.

Kva er eit bedehus?

Eit leksikon opererer med at det er like mange bedehus som det er taksteinar på Vassenden bedehus, og Kleppa trur det er for høgt.

– Det spørst veldig kva ein reknar som eit bedehus. I våre bøker har vi berre med dei som tilhøyrer dei lutherske misjonsorganisasjonane. Tek ein med forsamlingshus til pinsevener og andre frikyrkjelege retningar, blir talet naturlegvis betydeleg høgare.

– Korleis er det for deg som ein av dei mest aktive bedehusmennene i landet å riva eit av husa du ser så glad i?

– Dette er eit hus som blei erstatta av eit meir tenleg bygg. Det ligg slik til geografisk at det ikkje er eigna til noko anna heller, så derfor er det eit greit rivingsprosjekt. Tidene forandrar seg. Samfunnet forandrar seg, svarar han nøkternt.

Ingen hensikt å kritisera

Kleppa tykkjer det er verre med mange andre bedehus. Aktiviteten er låg mange stader, og nokre blir selde sjølv om bygningane ligg i område med mykje folk.

– Det er eit langt større problem at vi i Hilleren misjonshus ikkje klarar få til eit livskraftig bedehusarbeid enn at vi riv Vassenden bedehus, seier han.

– Men nokon bygde dette huset og brukte mykje tid og krefter på det dei trudde var eit framtidsretta bygg?

– Ja, og det var liv laga i ein god del år. Men nokon vurderte samfunnsutviklinga feil.

– Meiner du at huset ikkje burde vore bygt?

– Nei, det seier eg ikkje. Og det er heller ikkje gitt at det var bygt på ein meir tenleg plass. Det har ingen hensikt å kritisera dei som reiste huset her. Dei bygde det der skulen låg. Då skulen flytta, fekk plassen ein annan karakter.

Legg ned og slår saman

Eit par tiår er gått sidan rogalendingen laga bøkene om alle bedehusa i hans gamle og nye heimfylke. Allereie på 90-talet var aktiviteten låg i mange bygder. Somme stader er dørene stengt for godt.

I dag er ordet «forsamling» kome på moten i store deler av den lågkyrkjelege delen av norsk kristenliv. Kleppa minner om at det gjerne ikkje er nye einingar som dukkar opp, men heller samanslåing av fleire mindre.

– I realiteten har ein gjerne lagt ned aktiviteten på tre-fire bedehus og samlar seg på eitt nytt, påpeikar han.

Johannes Kleppa sitt vaksne liv fell i tid saman med ein tilbakegang i oppslutninga på bedehusa. Han byrja i Santalmisjonen og Indremisjonsforbundet på 70-talet, då det framleis var store flokkar som samla seg på bedehusa.

Men det var også då det byrja å gå tilbake. Samstundes var det eit betydeleg leirarbeid for born og unge, og dette held seg ganske godt oppe heilt til du kom på 90-talet. Då fall også oppslutninga om samlingane på bedehuset.

– Der det før var 25-30 på eit møte, var det no kanskje 15, minnest han.

Treng forkynnarar

Sidan 2014 har Johannes Kleppa hatt ei ny plattform for sitt kristne engasjement. Misjon Sarepta har base i Noreg med Kleppa som styreleiar, men mykje av verksemda går ut frå eit senter i Spania. Framleis vitjar han mangt eit bedehus med den same bodskapen som har bygt sitt liv og sitt arbeid på.

– Når me har møte på mindre plassar, så kjem det ein liten flokk. Hadde det vore fleire møter, hadde det kome fleire, meiner han.

– Godt vaksne folk, kanskje?

– Eldre, godt vaksne, men også yngre folk, faktisk.

Bibelsk lovnad

Det er slutten av oktober. Inne i bedehussalen står ein vasstrekt, knallraud lenestol. Haustregnet har fritt spelerom etter at Kleppa byrja å fjerna tak, vegger og vindauge. Ei stor kopieringsmaskin, eit gamalt kjøleskap og ein brun oljekamin ser ut som dei er mogne for skraphaugen der dei står malplasserte på det våte bedehusgolvet.

– Kva tenkjer du om framtida for bedehuset når du står og riv denne bygningen?

Tek korset med heim

Vassenden bedehus hadde store trekors kneisande på taket. Det eine er skadd. Det andre har falle ned. Johannes Kleppa tek det skadde korset varsamt i hendene og ber det inn i bilen.

– Det er så rote at det ikkje kan reparareast. Eg tek det med heim og hengjer det opp på garasjeveggen, seier han.

Bedehusrivaren vil ikkje vera med på at bedehustradisjonen har gått ut på dato.

– I så fall er det bedehusfolket si eiga skuld. Då har ein gitt opp identiten og ordet om korset som det drivande elementet i forkynninga. Held ein dette oppe, vil bedehuset ha ei framtid, seier han.

Mener det er feil å selge til muslimer

Bedehus solgt til eritreisk pinsemenighetBedehussalg