Snikfilming på skulen skremte elevar og lærarar. Då tok rektor mobilen frå alle elevane

Snikfilming og deling i sosiale mediar. Ukonsentrerte elevar i timen, og friminutt der det sosiale samspelet flytta seg frå skulegarden til Snapchat-grupper.

Oltedal-rektor, Målfrid Heien Førde, likte ikkje det ho såg.

– Det har vore mykje styr med mobilen, seier den erfarne skuleleiaren.

Då politkarane i kommunen opna for at den enkelte skule sjølv kan sette restriksjoner på mobilbruken tok ho sjansen og innførte mobilfri skule.

Det var Gjestdalbuen som skreiv om saka først.

Mobilen ga fellesskap og avkopling

– Me blei litt småirriterte, fortel elev Emilie Moracchioli (15).

Saman med medelevane pleidde ho sjå korte videosnuttar, snakke med vener og spele saman på mobilen i friminutta.

– Når du har hatt ein tung time og tenkt mykje, er det godt å sette hjernen på pause og bare koble av med mobilen, utdjupar 15-åringen.

NRK har tidlegare skrive om unge som er blitt meir einsame etter mobilforbod blei innført og dei mista det digitale fellesskapet i friminutta.

Også forskarar ved Universitetet i Oslo, argumenterte for mobilbruk i skulen i 2019:

– Smarttelefonen, både spontant og planlagd i timane, gjer det muleg for læraren å skape læringssituasjonar som i større grad bygger oppunder ting elevane har lært seg på fritida, til dømes gjennom idrett, dataspel og musikk, sa dei til forskning.no.

Endra meining

På Oltedal skule ligg mobilen til assisterande rektor, André Skjærpe, trygt plassert i baklomma, også etter at forbodet tok til i august.

Han var ein av dei som heia på mobilbruk i skulen.

– Me har vore ein del lærarar som tenkte me skal oppdra dei unge og læra dei å bruka mobilen på ein skikkeleg måte, framfor å gjera telefonen forboden, fortel han.

I ettertid har erfaringar med snikfilming, konsentrasjonsvanskar og digitale klikkar fått han til å endre meining.

– Det viste seg at elevane ikkje var heilt klar for riktig mobilbruk. Dei treng heller hjelp til å legge mobilen vekk, seier han i dag.

Rektor Målfrid Heien Førde nikkar.

– Me hadde ei undersøking på skulen som viste at ein av fire elevar sa at mobil i timane gjorde dei utrygge, til dømes for å bli filma og delt i sosiale mediar.

Elev Linnea Pedersen (15) kjenner seg igjen.

– Eg skjønar godt folk blir utrygge, og eg har har kjent på det sjølv også, seier ho.

Dette seier elevane nå

Når Linnea Pedersen (15) og Emilie Moracchioli (15) kjem på skulen om morgonen gir dei mobilen til læraren, som låsar telefonane inne i eit skap bak i klasserommet.

Fleire elevar har også begynt å legge mobilen igjen heime.

– Kva er den største endringa etter skulen blei mobilfri?

– Då me var på mobilen var me mest låst med gruppa som me er med til vanleg. Nå går me meir ut i skulegarden. Folk blir sosiale med andre dei elles ikkje pleier snakke med, seier Moracchioli.

– Kanskje blir det mindre digital mobbing, legg ho til.

Pedersen er enig.

– Me blir tvungne til å finne på ting ilag når me ikkje har telefon.

Dei to 15-åringane pleier gå ned på ungdomsrommet i skulen sin kjellar, for å spele ping pong eller kort. Ein del gutar har også begynt å spele basketball, ifølge rektor og elevar Dagen snakkar med.

Dette seier forskarane

At Oltedal-elevar er blitt meir fysisk aktive i friminutta er i tråd med forskning frå Tyskland. Teikn på angst og depresjon minka også når mobilbruken minka. I tillegg rapporterte deltakarane om aukande tilfredsheit i hverdagen.

Hedda (18) har vært uten mobil i to uker: – Jeg elsker det

Studiar på norske skular viser mindre mobbing og betre karakterar på dei mobilfrie skulane, ifølge doktoravhandlinga «Essays on Empirical Labor and Health Economics» frå Norges Handelshøyskole (NHH).

I sommar fekk Kristeleg Folkeparti mykje merksemd for å ha programfesta eit nasjonalt mobilforbod på skulane.

Partiet har ein fersk FN-rapport i ryggen, som syner direkte samanheng mellom mobilbruk på skulen og dårlegare skuleprestasjonar.

Også rektorane som har mobilforbod på skulen er nøgde.

NRKs rektorundersøking frå 2019 viser at 70 prosent av rektorene som har mobilforbod, meiner å sjå positive endringar med tanke på mobbing.

80 prosent meiner det har hatt en positiv effekt på læringsvilkåra på skulen.

Dette seier rektor

På rektorkontoret i Oltedal er Målfrid Heien Førde nøgd.

– Noko av det beste er nok at lærarane kjenner på ein større tryggleik i klasserommet, sidan det ikkje er like lett å ta eit bilde eller filme og dele på internett lenger. For elevane er kanskje det beste at dei får øvd seg på sosiale.

Det meiner også assisterande rektor, André Skjærpe.

– Me driv ikkje bare med utdanning, men med danning her på skulen. Mobilfri skule er ein viktig del av det, seier han.

Elev Emilie Moracchioli er ikkje like overtydd.

– Friminutta er blitt litt meir kjedelege. Eg får ikkje kobla av hjernen, seier ho.

Oltedal-elevane får ha mobilen i friminutta på fredagane. Jentene fordel at dei då sit klistra til skjermen.

–Det var lettare å legge vekk mobilen litt innimellom når me alltid hadde telefonen tilgjengeleg, påpeiker Moracchioli.

Ho og Linnea Pedersen er likevel enige om at forbodet har gått «overraskande greitt».

– Er elevar flest glade for forbodet nå?

– Nei, kjem det raskt frå Moracchioli og Pedersen.

– Dei fleste vil ha mobilen tilbake. Men eg tippar nokon kjenner på at dei er glade for forbodet, men ikkje tør å sei det, legg Pedersen til.