Å få augo opna

Som barn sat eg mykje på bedehusbenken. Møta kunne bli i lengste laget, så det var tidsvis behov for nokå å aktivisere meg med. Eg har teikna mang ein talar medan eg saug på halsdrops.

I ettertid er det likevel lettare å hugse det som vart sunge enn det som vart sagt. Delvis handlar nok det om særtrekk ved lyrikken. Det er fyndige formuleringar, gjerne på rim, som vert repeterte mange gonger over år. Musikken vert ei ekstra hjelp til å hugse orda. Tonane talar til kjenslene og festar seg i minnet.

Skulle eg nemne éin song eg hugsar best frå barndommens bedehusmøte, må det vere «O Jesus, åpne du mitt øye». Det er ein typisk opningssong. Han set tonen, også i overført tyding, for det som har samla dei lågkyrkjelege vekkingsrørslene. Det personlege møtet med Jesus Kristus står i sentrum.

Salmen er skriven av svenske Lina Sandell i 1861. Han har fått plass både i Sangboken, som lenge var den sjølvsagde kjelda til kva ein song på bedehuset, og i Norsk Salmebok, som har hatt ein like sjølvsagd posisjon i kyrkja. Og i Sangboken er han naturleg nok plassert nettopp i kategorien «Åpning».

Salmen vart omsett allereie i 1877 av ein ukjend norsk forfattar, ifølgje Salmebloggen. Same kjelde opplyser at melodien er frå ei opphavleg tysk vise som på svensk heiter «Lugn vilar sjön». Denne finst også på engelsk som «Still lies the lake». At ein allmenn eller folkeleg song har fått ein kristen tekst er ikkje noko særsyn i lekmannstradisjonen.

Tekstforfattaren Lina Sandell var sterkt prega av ei roseniansk kristendomsforståing. Denne tradisjonen har namn etter den svenske vekkingsforkynnaren Carl-Olof Rosenius (1816-1868). For nokre år sidan var eg innom Betlehemskyrkan i Stockholm der preikestolen hans framleis står. Denne tradisjonen har sett sterkt preg på dei mest lågkyrkjelege lutherske organisasjonane her i landet også.

Verken Rosenius eller Sandell levde sorglause liv. Tvert om var dei prega av store påkjenningar og utfordringar. Som 26-åring opplevde Sandell at faren fall over bord på ein båttur på innsjøen Vättern. Lina vart vitne til at han drukna.

Ho kom til å skrive over 1.700 songar og dikt. Fleire av dei mest kjende songane lever framleis. Ei innspeling Carola gjorde av Sandell-klassikarar, med norske Iver Kleive på orgel og piano og Børge Petersen-Øverleir på gitar, medverka til å gjere dei kjende for eit større publikum.

På gravsteinen til Sandell i Stockholm står eit sitat frå ein av dei andre songane som er mest kjende: «Tryggare kan ingen vara». På norsk heiter denne «Ingen er så trygg i fare». Begge dei nemnde songane avspeglar spenninga mellom kor sårbart og skjørt eit menneske er i seg sjølv, og kva rikdom og håp som ligg i trua på Jesus Kristus.

O Jesus, åpne du mitt øye,

så jeg kan se hvor rik jeg er!

Jeg har en Fader i det høye

/: som faderomhu for meg bær. :/

Jeg har en bror som ved Guds side

vet om min sak og ber for meg.

Jeg har en nådestrøm så vide

/: som himlens hvelving strekker seg. :/

Jeg har en talsmann tro i nøden,

en trøster og en hjelper god.

Jeg har et evig liv i døden,

/: en evig fred i Jesu blod. :/

Jeg har et evighetens rike,

et nåderike, det er sant.

Jeg har en krone uten like,

/: en arv som Jesus til meg vant. :/

Ei burde jeg da gå og sørge,

jeg er en mektig konges brud,

skjønt tvil og vantro vil meg spørre:

/: Hvor er din høyhet og ditt skrud? :/

O Jesus Krist, forøk meg troen,

så jeg kan se min herlighet,

og aldri, aldri glemme kronen

/: du har beredt fra evighet! :/