Jakob Sande i Getsemane

I salmen «Du som låg i natti seine» blir Jesu lidingshistorie skildra rått og hjerteskjerande.

Det er som vi er tilstades i Getsemane og ser Jesus ligge «sorgtyngd, vanvørd og åleine, skjelvande på såre kne».

Vi anar kampen då han «skåli trufast tømde» og einsemda då «alle dine rømde», men også krafta i han som blir omtala som «stridsmann frå Getsemane».

Det er forfattaren Jakob Sande som har skrive salmen. Han som skreiv ramt og utan blygsel om livet på sjøen og i bygdene på Vestlandet, og som demonstrerte galgenhumor av ypperste klasse i songen om «Simon i støa og katten».

Men den folkekjære forfattaren hadde også ei vár side, som viste seg i medkjensle med sjuke og fattige og ikkje minst kom til uttrykk i den vakre julesangen «Det lyser i stille grender».

Kanskje var det denne evna til å skrive ærleg, utan filter, og samtidig bevare sitt mjuke hjarte, som gjorde det mogleg å skrive den inderlege pasjonssalmen «Du som låg i natti seine».

I det andre verset er det den utstøytte Jesus som blir skildra:

«Du som spotta vart og banna, kront med klungerkrans om panna, medan augo brann i pine...»

Også i dette verset teiknar salmediktaren kontrasten mellom Jesu liding og sviket til dei redde disiplane som drog seg unna. Jesus er «skild frå dei du kalla dine, einsam i Pilati borg!»

Vers tre flytter oss til Golgata og krossfestinga: «Du som hekk til krossen nagla, medan blodut sveitte hagla...»

Her er ingen forsøk på omskriving for å skåne publikum, ingen ufarleggjerande eufemismar. Jesu liding blir skildra nådelaust brutalt:

Så forferdeleg var det å bli krossfest.

Så stort var offeret Jesus gjorde for å frelse menneska.

Så djup var Jesu kjærleik.

Verset kulminerer i Jesu rop: «Fader, kvifor gjekk du frå meg!» og i salmediktaren si inderlege bøn: «Å, lat nådens blodstraum nå meg, offerlam frå Golgata».

Nytt norsk salmeleksikon omtalar salmen som ein bønesalme retta mot Jesus, utan at namnet hans blir nemnt. Salmediktaren vender seg fortruleg og direkte til Jesus som «du» og «deg». Han blir også omtala som stridsmann og offerlam, ein kontrast som viser både Jesu makt og Jesu vilje til å oppgi alt.

I dei to første versa og halve vers tre vender salmediktaren seg til Jesus og skildrar lidinga. Sjølve bøna kjem først på slutten av vers tre og i vers fire, der diktaren tryglar om hjelp til å tru og fatte rekkevidda og konsekvensane av Jesu død på krossen.

Salmeleksikonet tolkar det som om Jakob Sande identifiserer seg med tvilaren Tomas, som bad om å få sjå såret i sida og sårmerka i Jesu hender for å kunne tru:

«Lær mi sjel kor du laut lida, syn meg såret ditt i sida, styrk og nør mi veike tru.»

Det er ei bøn å slutte seg til no som vi går inn i påska: Måtte vi denne påska fatte litt meir av påskemysteriet, litt meir av den ufattelege gåva Jesus gav oss, så vi kan stemme i dei siste linjene i salmen til Jakob Sande: «... så eg frelst mitt auga vender opp til deg på krossen, du».