Kan Gud endre meining? – Ja, seier bibelomsetjar

I søndagens tekst kan det verke som at Jesus har eit karakterbrot.

Plutseleg opptrer den varme, omtenksame meisteren avvisande overfor ei kvinne i naud.

Difor har vi spurt tidlegare høgskulelektor ved NLA Høgskolen, Gunnar Johnstad, korleis ein skal forstå avsnittet.

Han har jobba for Det Norske Bibelselskap i over 40 år og har vore med å omsette akkurat denne teksten.

Eit ureint område

I forteljinga er Jesus og læresveinane på veg frå Galilea mot områda rundt byane Tyros og Sidon i dagens Libanon. Jødane rekna den gongen stadane som ureine.

Det var heidningar som budde der, og dei vart sett på som fiendar av Israel, forklarar den tidlegare høgskulelektoren.

Jesus hadde akkurat vore i eit kvast ordskifte med nokre farisearar og skriftlærde, og ville no trekke seg tilbake. I desse områda rekna han ikkje med å bli kjent igjen, men ryktet om han hadde spreidd seg lengre enn forventa.

Kvinna ropar

Langs vegen ser ei kanaaneisk kvinne Jesus og byrjar å rope, eller ‘skrike’ som det greske ordet i grunnteksten også kan omsetjast med. Dottera hennar er «ille plaga av ei vond ånd». Ho bønnfell Jesus om å gjere jenta frisk.

Men han svarar ho ikkje.

– Det er som om Jesus ikkje er til å kjenne igjen. Å møte eit menneske i stor naud med å teia synest vera ei brutal avvising utan miskunn og står i sterk kontrast til korleis Jesus elles opptrer når han møter menneske som lid naud, seier Johnstad.

Læresveinane bed Jesus bli ferdig med den kanaaneiske kvinna. Han svarar at han «ikkje er send til andre enn dei bortkomne sauene i Israels hus». Kvinna høyrde antakeleg desse orda.

– Ho må for andre gong ha kjent seg avvist av Jesus, seier Johnstad.

– Er ikkje Jesus send for å frelse heile verda, og ikkje berre «dei bortkomne sauene i Israels hus»?

– Jesu Messias’ oppdrag var i første omgang avgrensa til Israelsfolket. Han hadde ei frelseshistorisk oppgåve: å ta seg av paktsfolket, dei bortkomne sauene i Israels hus. Men etter hendingane i påska, etter si liding, død og oppstode, kan Jesus gje ordre om å gå til alle folkeslag med evangeliet, seier han.

Jesus blir overtydd

Trass i at Jesus har avvist kvinna to gongar, gjev ho seg ikkje. Til slutt vågar ho seg heilt fram til Jesus, fell ned for han og ropar: «Herre, hjelp meg!»

Jesus svarar med å seie: «Det er ikkje rett å ta brødet frå borna og kasta det til hundane».

Svaret framstår både som frekt og nedlatande. Johnstad forklarar at Jesus her bruker vanleg jødisk kvardagsspråk. «Borna» er jødane, «hundane» er alle ikkje-jødiske folkeslag.

Jesus poengterer altså igjen at han berre er send til Israelsfolket. Tida for dei andre folkeslaga er ikkje enno komen.

Kvinna, meiner Johnstad, må uansett ha sett dette som ei ny, tredje avvising. Likevel protesterer ho ikkje. Tvert imot. Ho erkjenner og aksepterer at ho, ei kanaaneisk kvinne, ikkje har noko krav på at Israels Messias´ hjelp. Ho gjev Jesus rett i at jødane har eit frelseshistorisk privilegium.

Men så gjer kvinna eit overraskande mottrekk i dialogen med Jesus, påpeikar Johnstad: Ho snur opp ned på argumentet: Hundane får jo vanlegvis ete av smulane som fell frå bordet til eigarane deira. Skulle ikkje det då vera nokre smular til ho også?

Med det gjer Jesus seg. Han taper diskusjonen, rosar kvinna for trua hennar og gjer dottera frisk.

Kvinna fekk altså Jesus til å gjera eit unntak frå den frelseshistoriske planen om å avgrensa oppdraget sitt før påske til sine jødiske landsmenn, eit unntak som stadfester regelen. Forteljinga om den kanaaneiske kvinna blir eit varsel om at det kjem ein ny epoke etter påske: misjonen til alle folkeslag.

Gud endrar meining

Johnstad meiner den kanaaneiske kvinna er eit forbilde for alle kristne.

– Ho er på den eine sida audmjuk, men på den andre sida har ho ei «stor tru». Det er den trua som heng fast ved Jesus. Ho tenker at det lar seg gjere å overtyde Jesus, Gud sjølv. Det greier ho også.

– Betyr det at Gud kan endre meining?

– Gud lar seg røre og påverka av våre bøner. Det er eit viktig poeng vi som kristne kan ta med oss frå denne teksten. Kvinna lærer oss å vere uthaldande i bøna og å be uavlateleg, om og om igjen, om det vi har på hjartet. Det har noko for seg å mase på Gud, for han kan gi etter, seier bibelomsetjaren.