Kva avstår kristne frå i fastetida?

Dei fleste av oss har ein ide om at fastelavn og karneval heng saman med byrjinga på den kristne fasta. Men korleis vert fastetida praktisert i Noreg i dag? Er det eigentleg nokon som fastar?

– Det er det absolutt, fortel Gjermund Øystese. Han er kommunikasjonsrådgjevar i Noregs Kristne råd, eit fellesskap av kristne kyrkjer og trussamfunn.

– Men det er stor variasjon i korleis dette vert praktisert.

Faste frå kjøt og distraksjonar

Tre dagar etter fastelavnssøndag, kjem oskeonsdag. Då byrjar fasta. Då skal ein frå gammalt av gjera bot, og reinsa seg frå synd.

Så skal ein faste fram til påske. I 40 dagar. Det er like lenge som Jesus var i ørkenen medan djevelen prøvde å freista han. Og fasta handlar framleis om å stå i mot freistingar, men kva dei freistingane er har endra seg.

Me er van med å tenkja på fasta som å avstå frå mat. I mange katolske og ortodokse kyrkjesamfunn er det framleis ei religiøs plikt å ikkje eta kjøt i fastetida. Det var vanleg i Noreg fram til 1800-talet.

I dag tolkar mange protestantiske kyrkjesamfunn fasta meir symbolsk. Fastetida har blitt ei tid for ro og meditasjon. Kyrkja oppfordrar kvar enkelt til å prioritera vekk distraksjonar, og fokusera meir på Gud, og på andre menneske.

Kirkens Nødhjelp har ein årleg fasteaksjon, og det har vore vanleg at mange har ei innsamlingsbøsse i heimen der ein samlar inn pengar til gode formål.

Denne guttegjengen faster i adventstiden: – Folk spør hvorfor gidder dere?

Fokus på tid

Øystese trur at det har blitt meir vanleg å bruka fastetida til å tenkja igjennom prioriteringane og livsstilen sin.

– Faste handlar om å gje slepp på noko, så mange vel å fasta frå noko dei meiner tar for mykje tid i kvardagen. Ofte er det sosiale medium, nettaviser eller smarttelefonen.

Det er framleis eit åndeleg fokus. Ein vel vekk noko for å ha meir tid til Gud. Mange bruker meir tid på bøn. Samtidig kan fasta vera eit godt utgangspunkt for å endra vanar.

– Mange opplever gjerne at dei får det betre, og at dei får meir tid til meir meiningsfulle aktivitetar når dei vel vekk telefonen. Då kan det vera ein motivasjon til å gjera meir permanente endringar.

Vi bør gjeninnføre ei felles og obligatorisk faste-rutine

Klimafaste

Ein annan ting som Øystese meiner har blitt meir vanleg er å nytta fastetida til å setja fokus på klimaet, og på korleis me kan leva meir berekraftig. «Klimafasta» har vore eit fenomen i Sverige i fleire år, og vert meir og meir vanleg i Noreg. Øystese meiner fasta er godt eigna for å leva klimavenleg.

– Prinsippa som faste byggjer på er berekraftige og noko me burde ta med oss resten av året, meiner han.

Det handlar om å avstå frå noko som har ein negativ klimapåverknad. Nokre vel å ta ein pause frå å kjøpa nye ting. Øystese trur det kan vera bra for oss å fokusera på kva me kan klara oss utan, heller enn på kva me har lyst på til ei kvar tid.

– Faste er på mange måtar eit motstykke til den moderne forbrukarmentaliteten. Me er van med å tenkja at har du lyst har du lov, men fasta handlar om det motsette – kva kan du gje avkall på.

Fokuset på klima har òg gjort at nokre element frå den tradisjonelle fasta har snike seg inn igjen.

– Mange vel å ikkje eta kjøt i fastetida.

Derfor et eg smågodt i fasten