Sørlandspresten ville jobbe i ei levande folkekyrkje. Det førte han til Finmarksvidda

Det knasar i snøen på kyrkjebakken. Sola er i ferd med å kikke fram bak skydekket. Det er stille på parkeringsplassen, men det norske og samiske flagget er heist til topps. Noko stort er på gang.

Veldig stort faktisk.

Vi snakkar dåpsstadfesting, vigsle og bryllaup for om lag 3.000 gjester. Samar frå Noreg, Sverige og Finland er invitert til feiring.

Vigsel utan blomar

I sentrum av storhendinga står Erik Skjernøy, ein 60 år gammal ungkar frå Kristiansand, sa opp jobben i psykiatrien for å bli sokneprest i den samiske hovudstaden.

– Det er mange gamle tradisjonar her. Kyrkja har stått veldig sterkt veldig lenge, fortel Skjernøy før vigselseremonien startar.

I kyrkja fyllest benkeradene av kofter i blå, sjøgrøn, burgunder og kvit.

Her trengst ingen brurebukett og ingen blomar langs kyrkjegolvet.

Bruras far, for mange kjent som Farmen-Mikkel, gjer seg klar til å gifta dottera vekk. Han er ein ruvande skikkelse frå ein sentral reindriftsfamiliane i Sápmi, men er ikkje meir storkar enn at han tek imot ei hjelpande hand av søster si, for å sikre at kofta sit som ho skal.

Der nordmenn har bunadpoliti har samar koftepoliti.

Ivrar for bøn i ekteskapet

Stilla herskar.

Også barna synest å vise ærefrykt for det som snart skal finne stad.

Vigsla skulle ha starta for eit kvarter sidan, men ingen stressar. Det er vanleg at brudeparet kjem minst 20 minutt for seint.

Det kimar i kyrkjeklokker og klirrar i søljer. Til og med det eine bilsetet har fått ei dinglande sølje.

Ein siste kikk på mobilen nå, før brura kjem.

Prest Erik Skjernøy vigslar og talar til paret, med hjelp frå samisktolk Aslak Anders Siri.

– De blei ikkje spurde om de ville vera forelska og kjenne det godt, men om de vil elske og ære kvarandre. Eg synest det er bra at dette spørsmålet i ritualet er nettopp slik, for det å elske og ære har med vilje å gjere, seier Skjernøy i preika til ekteparet.

– Vilje til å gjera den andres liv godt. Ville komme den andre i møte. Gi utan å vente noko tilbake

Han råder det ferske ekteparet til følgje Jesus sitt døme.

– Det er noko med å møte kvarandre der ein er. Ikkje der ein burde vore. Det er slik Jesus møter oss. Han møter oss der vi er.

Når problema kjem, råder Skjernøy ekteparet til å sette Gud på saka.

– Det er derfor vi også nå skal be for dei nygifte. Og vi skal avslutte med fadervår. Det var den bøna Gud bad. Å be den saman kvar kveld kan vere godt.

Til kyrkja for å stadfeste dåpen

Når vigsla er over er det sonen til dei nygifte sin tur til å komme fram for presten.

I samisk tradisjon blir barn ofte døypte eit par veker etter fødselen, gjerne heime eller ute på vidda. Det kan vere anten at presten kjem på besøk, ein predikant eller kristne familiemedlemmar.

Seinare, når barnet er mellom eitt og to år, kjem dei til kyrkja for å få ei stadfesting på dåpen.

Ei lang rekkje fadrar stiller seg opp ved døypefonten, saman med mor, far og dåpsbarnet.

Fadrane er forventa vere å vere delaktige i heile livet til fadderbarnet, og å delta i viktige hendingar i familien.

Sakna tid med Guds ord

Vigsling og dåpsstadfesting er over.

Det er tid for gratulasjonar.

Sjølv om brura verken har kvit kjole, slør eller brurebukett er det lett å sjå henne i folkemengda på kyrkjebakken.

Ingen har fleire søljer enn ho.

Etter gratulasjonane er det bildetaking på kyrkjetrappa.

Prest Erik Skjernøy trekk inn i sakristiet etter at han har gratulert dei nygifte og familiane deira.

Det er mykje å fordøye.

Livet hans har endra seg drastisk det siste året.

Fram til september i fjor arbeidde Skjernøy i psykiatrien i Kristiansand. Så kom det ei omstrukturering på jobb han ikkje var nøgd med.

Då stillingsutlysinga i Kautokeino prestegjeld dukka opp, søkte han.

– Eg visste det var no eller aldri, fortel Skjernøy.

Han heldt tett om den nye jobben og flytteplanane fram til avreise.

– Alle var heilt sjokka, fortel Skjernøy om reaksjonane på Sørlandet.

Det var ikkje det at han ikkje treivst i psykiatrien. Tvert om hadde han gode relasjonar både til kollegaer og pasientar, men noko mangla.

– Eg har sakna å bruke tid med Guds ord i arbeidskvardagen, fortel han.

Frå tida som prest i Oslo og Nesseby for 25 år sidan huska han, med glede, tilbake på kontakten med lokalbefolkninga, bønefellesskapet og tekstlesinga i liturgien.

Nå har han fått alt dette tilbake, og noko attåt, som berre finst i samisk kyrkjeliv.

Derfor valde han Kautokeino

– Kvifor Kautokeino?

– Det har noko å gjere med det levande kyrkjelivet her på vidda. Kyrkja blir brukt mykje og er sentral i folk sitt liv.

– Er ikkje kyrkja sentral i bibelbeltet der du kjem frå?

– Ikkje på same måte, nei.

Sidan Skjernøy kom opp til Kautokeino for åtte månader sidan har han rukke å bli kjent med eit samisk kyrkjeliv prega av levande tradisjonar.

Ellen Inger (14) gjer seg klar til konfirmasjon: – Det kjennest rett å gjera det i kyrkja

– Eg har forretta heimedåp og hatt dåpsstadfesting, som er vanleg blant flyttsamar her i Kautokeino. Dåpen står veldig sterkt her.

Berre skjærtorsdag blei det forretta fire dåpsstadfestingar og ein dåp i kyrkja og ein heimedåp dagen før.

Kjem på friarferd til kyrkja

Når Dagen møter Skjernøy er det vigsling som står på programmet. To veker før ein slik seremoni er det ofte friarferd til kyrkja.

– Ikkje alle prestar vil bruke tid på slike friarferder, men folk her vil bruke kyrkja til dette. Eg synest det er ein fin tradisjon, seier Skjernøy.

På friarferda tek guten og familien hans med ei utstyrskiste med verdisaker, mellom anna ei salmebok, heim til jenta og hennar familie, for å fri.

Når han får ja kjem ekteparet til presten saman, for å bli bedd for.

Så har dei ein seremoni for å markere trulovinga saman med tanter og onklar.

Tradisjonelle familieverdiar

– Korleis har du blitt motteke som søring og prest i eit samfunn med så sterke samiske tradisjonar?

– Folk er ikkje skeptiske, men nysgjerrige. Mange eg snakkar med synest det er mykje rart med prestane i dag, så dei var nysgjerrige på korleis eg var.

Førre prest slutta etter han ikkje lenger fekk ha konfirmantundervisning, grunn av utfalla hans mot abort, homofili og kjønnsoperasjonar, i ein tale til konfirmantane.

Angrer ikke på omstridt preken

Skjernøy har vald å ikkje ta del i dei kyrkjepolitiske diskusjonane, men også han kallar seg konservativ.

Han vigslar til dømes ikkje likekjønna par.

– Men eg har ennå ikkje fått nokon spørsmål om det. Tradisjonelle familieverdiar står sterkt her, seier han.

Læstadianske kyrkjevanar har han også fått merke.

– Mange kyrkjegjengarar føretrekker lange preiker, til dømes i vigslar. Eg trur ikkje nokon her hadde klaga på om eg hadde preika for lenge, men eg har opplevd det motsette. At folk syntest at preika ikkje varte lenge nok. Så eg må jobbe litt med det.

Sørlendingen trur det har å gjere med at livet er langsamare på vidda.

– Det er eit rolegare liv her. Då eg var prest i Oslo visste eg at eg ikkje måtte preike lenge, for folk har ikkje mykje tolmod. Slik er det ikkje her.

– Dette kan kyrkja sørpå lære

Erik Skjernøy meiner kyrkja sørpå har noko å lære av samisk kyrkjeliv.

– I Kautokeino støttar lokalsamfunnet opp om arrangement i kyrkja. Sjølv om ikkje alle går i kyrkja kvar søndag er det ei viktig familiehending når fireårsbok, utdeling av bok til førsteklassingar, femteklassingar og gudstenester i samband med konfirmasjon.

Ifølgje Skjernøy er det ikkje uvanleg at 100 prosent av dei inviterte kjem med heile familien.

– Folk tek seg tid til å komme saman i kyrkja og er veldig interesserte i dei gamle tradisjonane, seier Skjernøy.

– Kva vil du utrette som prest her?

– Kristen vekst og personleg vekst. At folk skal få eit personleg bønneliv og lese i Bibelen sjølv. At relasjonen til Kristus kan bli sterkare, seier presten medan han tek på seg den lange svarte frakken og går ut i marskulda.

Ute på kyrkjeplassen har brudefølgjet avslutta fotoseansen og flytta seg til idrettshallen. Raudkyrkja ligg midt i sentrum, men ikkje eit menneske er å sjå lenger.

I morgon ventar nok ei fullsett kyrkje når konfirmantane skal på samtalegudsteneste.